اشکان رهگذر در گفت‌وگو با پانا
در صادرات انیمیشن قدرت تولید اندیشه نداریم؛ صرفاً فنی‌کار هستیم
تهران (پانا) - اشکان رهگذر با اشاره به اینکه انیمیشن ایران فقط به لحاظ فنی از سوی کشورهای دیگر متقاضی دارد و توان صادرات تفکر فرهنگی خودش را پیدا نکرده است از لزوم توجه جدی و مستمر نهادهای متولی فرهنگ به انیمیشن در ایران سخن گفت.
اشکان رهگذر کارگردان و پویانمای ایرانی است که به تازگی داور بخش انیمیشن جشنواره فانتازیای کانادا شده است. وی در سال 1398 با تولید انیمیشن «آخرین داستان» که نزدیک به 10 سال تولید آن به طول انجامیده بود در سینمای انیمیشن ایران نام خود را به‌عنوان چهره‌تازه پویانمایی کشور مطرح کرد.
انیمیشن ایران دو مسیر متفاوت را طی می‌کند
اشکان رهگذر نویسنده و کارگردان انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» درباره مسیری که انیمیشن در ایران طی می‌کند، گفت: «انیمیشن ایران دچار گسست است و در دو مسیر پیش می‌رود. مسیر اول از قبل بوده و بدین ترتیب که یک سری تولیدهای داخلی در قالب سریال و فیلم کوتاه و سینمایی داریم و نهادها روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده و تولید می‌شوند. مسیر دیگری که رشد کرده است و مسیر اول را در خود می‌بلعد تقاضای سرویس یا کار سفارشی برای متخصصین انیمیشن در خارج از ایران است.»
وی افزود: «برای هنرمندان به‌صرفه است که با استودیوهای خارجی کار کنند و درواقع سرویس‌دهنده خارجی‌ها باشند زیرا تفاوت نرخ ارز بسیار زیاد است و قاعدتاً هم برای طرف خارجی به‌صرفه است و هم انیمیشن کار داخلی دستمزد خوبی دریافت می‌کند. همین مسئله باعث شده تا با مهاجرت بسیار زیاد افراد متخصص روبرو شویم. انیماتورهای ما حتی شده به ترکیه می‌روند و با یک‌سوم قیمت هم شده برای استودیوهای ترک کار می‌کنند.»
در صادرات انیمیشن قدرت تولید تفکر نداریم؛ صرفاً فنی کار هستیم
رهگذر درباره صادرات انیمیشن از ایران عنوان کرد: «صادرات انیمیشن از دو منظر قابل بررسی است. اول اینکه ما آثاری تولید کنیم که دیگران خواهان دیدن آن آثار باشند مانند اتفاقی که برای چین، ژاپن، آمریکا و فرانسه می‌افتد. یعنی ما هویتی از سینمای انیمیشن تشکیل داده باشیم که مخاطب خارجی هم خواهان آن باشد که این در ایران وجود ندارد پس قابل صحبت نیست؛ اما بحث دیگری داریم که موضوع سرویس است. کارگردانی در اروپا و آمریکا کاری را تولید می‌کند و بخش فنی را به ایران می‌فرستد چون کار برایش ارزان‌تر تمام می‌شود. در این حالت ما دیگر تفکری را اشاعه نمی‌دهیم بلکه صرفاً پدیدآورنده تفکرات آن‌ها می‌شویم. این موضوع به ارزآوری و چرخیدن چرخ انیمیشن کمک می‌کند اما انیمیشن ایران حرفی برای گفتن ندارد و حرف دیگران را می‌زند و مفاهیم فرهنگی ایران در آن انیمیشن‌ها منعکس و منتقل نمی‌شود.»
کمپانی‌های دنیا انیمیشن ایران را نمی‌بینند چون سرمایه‌گذاری نکردیم
اشکان رهگذر که یکی از داوران بخش انیمیشن جشنواره بین‌المللی فیلم «فانتازیا» در مونترال کانادا نیز هست درباره نگاه کمپانی‌های روز دنیا به انیمیشن ایران اظهار کرد: «درمورد انیمیشن ایران تقاضایی از سوی کمپانی‌هایی مانند دیزنی وجود ندارد زیرا این حرفه هنوز در داخل ایران هم مهجور مانده است. آن‌ها اصلاً انیمیشن ایران را نمی‌بینند و ازنظر آن‌ها انیمیشن ایران برایشان وجود خارجی ندارد. نخبه‌هایی که از ایران می‌روند نسبت به نخبه‌هایی که از چین و ژاپن و غیره می‌روند، اصلاً چشمگیر نیستند. انیمیشن ایران تا الان در حد کارهای جشنواره‌ای توانسته عرض‌اندام کند. ما کشورهایی داریم که اصلاً انیمیشن نداشتند و به جد دارند انیمیشنشان را توسعه می‌دهند مانند کره یا آفریقای جنوبی. این کشورها سال‌های اخیر به‌طورجدی حضور دارند و درنتیجه نگاه کمپانی‌های بزرگ به آن‌ها افتاده است اما انیمیشن ایران در مقابل اتفاق‌هایی که در این حوزه در کشورهای پیشرفته می‌افتد، کورسویی است.»
اگر در سال 3یا4 انیمیشن سینمایی داشتیم در جشنواره فجر مستقل بودیم
اشکان رهگذر درباره مستقل نبودن انیمیشن در جشنواره ملی فجر اظهار کرد: «برای من در جشنواره فجر اتفاق بسیار خوبی افتاد و اولین سیمرغ بلورین برای انیمیشن در جشنواره را گرفتم، اما واقعیت این است که باید ببینیم مگر ما چقدر انیمیشن تولید می‌کنیم که حالا جشنواره فجر بیاید و بخش مستقلی برای آن در نظر بگیرد؟ اگر دبیر جشنواره فجر هرسال ببینید که 3 یا 4 انیمیشن سینمایی هرسال برای جشنواره آماده می‌شوند و رقابت می‌کنند، قاعدتاً باید در جشنواره فجر بخش مستقلی برای انیمیشن در نظر بگیرد. البته کارهایی که در شان انیمیشن ایران باشد نه اینکه صرفا چون زمان آن 60 یا 70دقیقه است بگوییم انیمیشن بلند ساخته شده است بلکه استاندارد واقعی داشته باشد.»
انیمیشن در اکران‌ها غریب است
وی افزود: «موضوع دیگر زمانی که برای اکران انیمیشن‌ها در نظر گرفته می‌شود مهم است. برای مثال در جشنواره فجر زمان اکران انیمیشن‌ها را صبح می‌گذاشتند و واقعا آدم احساس اندوه می‌کرد، چون کسی نمی‌آمد تماشا کند. اگر می‌خواهند بها دهند باید زمان پخش مهمی را به آن اختصاص دهند. سینمای ایران که مسیر خودش را پیدا کرده است و این انیمیشن ایران است که نیاز دارد رویش سرمایه گذاری شود و بها داده شود تا مسیر خودش را پیدا کند.»
عمر کوتاه انیمیشن بلند در ایران رو به اتمام است
این نویسنده و کارگردان انیماتور در پاسخ به اینکه چرا انیمیشن کوتاه موفق‌تر از انیمیشن بلند و سینمایی است، گفت: «مگر ما چند فیلم بلند ساخته‌ایم که بخواهیم در آن قوی شویم؟ سینما براساس تجربه است و وقتی فیلم‌های زیادی ساخته نشده که فیلم‌ساز تماشا کند طبیعی است که تجربه زیادی هم ایجاد نمی‌شود که بخواهد منتقل شود. در طول تاریخ سینمای ایران کلاً شاید 10 انیمیشن بلند ساخته شده باشد که از این تعداد 3 یا 4 انیمیشن را به‌عنوان انیمیشن سینمایی بتوان پذیرفت و مابقی در حد کار تلویزیونی هستند. پس تجربه نداریم درحالی‌که هرسال حداقل 40 یا50 انیمیشن کوتاه قابل دیدن در ایران ساخته می‌شود.»
وی افزود: «تعداد انیمیشن بلند زیاد نیست زیرا سرمایه‌گذار اعتماد نمی‌کند یا نهاد دولتی زورش نمی‌رسد سالی ده تا فیلم را حمایت کند و نهایت یکی دوتا را فارابی و کانون و حوزه هنری حمایت کنند و البته حمایت هاهم به لحاظ مالی ضعیف هستند و درنتیجه آثار تولیدی در حدی نیست که آن‌طرف دنیا برود و سانسی به خودش اختصاص دهد. از سوی دیگر موضوع تحریم هم مزید بر علت می‌شود. ساخت انیمیشن بلند به شدت کار زمانبری است و نیرویی که آن‌طرف دنیا حقوق بهتر می‌گیرد، نمی‌ماند که کار کند و به نظرم اگر فکری به حال آن نشود تا چند سال دیگر این نوع انیمیشن دوام نخواهد داشت و من آینده خوبی برای آن نمی‌بینیم.»
ارسال دیدگاه