ترافیک دیپلماسی در وین؛ فرمول احیای برجام حل می‌شود؟

تهران (پانا) - کاردار سابق ایران در لندن جزئیات و همه احتمالات مربوط به خروجی نشست کمیسیون مشترک برجام در وین و تصمیم‌گیری درباره نحوه احیای برجام و رفع تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد.

سیدجلال ساداتیان در گفت‌وگو با پانا درباره نشست امروز کمیسیون مشترک برجام در وین، در ابتدا به اظهارات مقامات آمریکایی قبل از انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری در این کشور درباره برجام اشاره کرد و گفت: «آقای جو بایدن از زمان کمپین انتخاباتی خود موضوع بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها را مورد تاکید قرار داد و تیمی را که مامور کرد تا این کار را انجام دهند، همان تیم آقای جان کری و آقای اوباما بود، از جمله آنتونی بلینکن، وزیر خارجه و همینطور رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و بقیه کسانی که انتخاب شدند، این ظن را تقویت کرد که آنها می‌خواهند شرایط بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها را مهیا کنند. اما در عمل زمانی که سر کار آمدند و پشت میزشان نشستند با موانعی روبه‌رو شدند.»

وی ادامه داد: «یکی از آن موانع که همیشه وجود داشت لابی صهیونیست‌ها به نام "آیپک" و شخص بنیامین نتانیاهو و لابی عربستان و تعداد پرشمار طرفداران دونالد ترامپ در مجلس سنا و در مجلس نمایندگان بود. اینها فشار آوردند که هیچ اقدامی انجام نشود، آمریکا نباید به برجام بازگردد و همینطور رفع تحریم‌ها اتفاق نیفتد. تا این مرحله شاهد بودیم که تعلل‌ها در تیم جو بایدن صورت گرفت و اظهارنظرهایی که انجام می‌شد، غیر از آن چیزی بود که باید در عمل اتفاق می‌افتاد. آن‌ها آمدند شرط و شروط‌هایی را تعیین کردند؛ از جمله اینکه ایران ابتدا باید به تعهدات برجامی خود برگردد. اما مشخص بود که ایران موضع دارد و این کار را انجام نخواهد داد. ایران مواضع خود را قاطعانه اعلام کرد و گفت که به هیچ وجه این گونه نیست، بلکه این آمریکا بوده که از برجام خارج شده است. ایران حتی در مقابل اروپایی‌هایی هم که از نظرات آمریکا حمایت کردند قاطعانه ایستاد و اعلام کرد که حتی اروپایی‌ها هم به تعهدات برجامی‌شان عمل نکرده‌اند.»

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی افزود: «اروپایی‌ها در پاسخ به ایران اعلام کردند که ما راهی را پیدا کردیم و آن اینکه اینستکس را فعال کنیم. اما ایران آن را هم نپذیرفت و این کشمکش‌ها ادامه داشت تا زمانی که توافق با چین یا همان سند همکاری راهبردی ایران و چین امضا شد. بعد از امضای این سند شاهد بودیم که تحرکی در رفتار اروپایی‌ها، هم آمریکایی‌ها و حتی دیگر کشورها از جمله هند و بقیه کشورها اتفاق افتاد و مواضع خود را تغییر دادند. تا این مرحله ایران مطرح کرده بود که ما به صورت گام به گام و چه یکباره اگر طرف مقابل به تعهدات خود بازگردد و به آن عمل کند، ما نیز به تعهدات خود عمل خواهیم کرد. یعنی همان ۵ گام کاهشی را که در قالب برجام انجام داده‌ایم، به صورت اول بازخواهیم گرداند و به آن‌ها عمل می‌کنیم.»

ساداتیان تاکید کرد: «از این مرحله به بعد، شاهد بودیم که اروپایی‌ها شروع کرده و پیام‌هایی را رد و بدل کردند. حتی غیر از اروپایی‌ها، خود آمریکایی‌ها نیز اظهاراتی را مطرح کردند که نرم‌تر از گذشته بود و نشان می‌داد درصدد برآمده‌اند تا مسئله را حل‌وفصل کنند. به این صورت در این مرحله، ایران هم یک پله بالا نشست و اعلام کرد در صورتی که شما همه تعهدات خود را انجام دهید، ما به تعهدات خود باز خواهیم گشت و به این ترتیب یک نقشه راه فراهم شد و آن نقشه راه این بود که به صورت مجازی نشستند و یک دستور کار مشترک تهیه شد که در سطح معاونان دور هم جمع شوند و به این نتیجه برسند که هر عضو برجام، چه اقدام و چه کاری را چه زمانی باید انجام دهد. بنابراین امروز در وین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور آقای سیدعباس عراقچی معاون وزیر خارجه کشورمان برگزار خواهد شد تا مواضع هر طرف مشخص و اعلام شود.»

وی ادامه داد: «امروز آمریکا هم در وین حضور دارد، نماینده آمریکا به همراه یک تیم به رهبری رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در وین حضور دارد، اما در نشست ایران با چهار بعلاوه یک حضور ندارد. آن‌ها اعلام کرده‌اند ما هستیم که اگر کمیسیون به راه‌حل مشخصی دست پیدا کرد، آمریکا هم بتواند وارد فضای گفت‌وگوها شود. نمی‌دانم این اتفاق خواهد افتاد یا نه، همه چیز به شرایط و نتیجه‌گیری جلسه بستگی دارد، اینکه مواضع تند یا آرامی را اتخاذ کنند. ممکن است رابرت مالی به عنوان نماینده ویژه هم به جلسه دعوت شود ولی فعلاً قراری مبنی بر اینکه با آمریکایی‌ها مذاکره‌ای داشته باشیم، چنین چیزی نیست. فعلاً فقط قرار است مشخص شود گام‌هایی که آمریکا باید بردارد چه گام‌هایی است و همینطور ایران چه کار باید بکند.»

کاردار سابق ایران در لندن تاکید کرد: «اینکه ایران چه اقداماتی در چه مرحله‌ای انجام دهد و همینطور آمریکا چه اقداماتی به چه صورت و در چه مرحله‌ای انجام دهد، این‌ها بخش‌هایی از گفت‌وگوهایی است که امروز در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین انجام خواهد شد و درباره آنها تصمیم‌گیری می‌شود.»

ساداتیان درباره برخی احتمالات منبی بر به درازاکشیدن مذاکرات مربوط به برجام و لغو تحریم‌ها تاکید کرد: «خیر چنین اتفاقی نخواهد افتاد. وزیر انرژی آمریکا به تازگی گفت‌وگویی را انجام داده است که در واقع ما باید در دولت آقای روحانی کار را تمام کنیم و موضوع احیای برجام و رفع تحریم‌ها را باید در همین دولت به سرانجام برسانیم، در دولت بعدی خیلی ابهام داریم. این آن چیزی است که وزیر انرژی آمریکا مطرح کرده است.»

این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل گفت: «به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها به خاطر اتفاقاتی افتاده است و همینطور قضایای مربوط به چین، به این نتیجه رسیده‌اند که این دو ماه و نیم که از دولت‌شان هم می‌گذرد، تعلل بیجا کرده‌اند و قاعدتاً باید راهی را پیدا کنند. منتها آن‌ها به فکر راهی هستند که به حیثیت و پرستیژشان برنخورد، به ابرقدرت‌بودن‌شان برنخورد. این در حالی است که وضعیت بسیار شفاف است؛ ایران بسیار شفاف اعلام کرده است که آمریکا، شما از برجام خارج شده‌اید، شما باید برگردید و من هم در واکنش به تحرکات شما به تعهدات خود باز خواهم گشت؛ اما متاسفانه آمریکا موضع گرفت هرچند که خیلی زود متوجه شد که اشتباه است. خیلی زود فهمیدند که از آن موضوع ادامه فشار حداکثری ترامپ علیه ایران نمی‌توانند بهره‌برداری کنند بلکه باید از خود انعطاف نشان داده و راهی برای بازگشت پیدا کنند. البته ایران هم در این زمینه حرف دارد و معتقد است و می‌گوید که این مکانیسم ماشه (اسنپ بک) باید اصلاح شود، دیگر این گونه نباشد که شما با هر بهانه‌ای بخواهید این مکانیسم را فعال کنید و قطعنامه‌ها را برگردانید. همه این‌ها موضوعاتی است که در نشست امروز گفت‌وگو خواهد شد.»

سیدجلال ساداتیان تاکید کرد: «اروپا و آمریکا پذیرفتند که آنها باید گام‌های اول را بردارند ولی آنها می‌خواهند ضمانت‌های لازم را مبنی بر اینکه ایران هم می‌خواهد برگردد از صحبت‌ها دریافت کنند.»

کاردار سابق ایران در لندن در پایان با اشاره به نقش امضای سند راهبردی همکاری ایران و چین در به جنب و جوش درآوردن آمریکا و اروپا، تاکید کرد: «به اعتقاد من امضای قرارداد و سند همکاری راهبردی ایران و چین تحریک‌کننده بود و باعث شد که آمریکا و اروپا به جنب و جوش بیفتند که باید کاری برای احیای برجام انجام دهند. اگر آن سند امضا نمی‌شد آنها به این سادگی وارد این فضا نمی‌شدند و فکر می‌کردند که هنوز مهلت دارند که ایران را وادار کنند تا کوتاه بیاید اما متوجه شدند که وضعیت اینگونه نیست.»