هنگامه اخوان بانوی موسیقی ایران‌زمین

بانو هنگامه اخوان، خواننده موسیقی اصیل ایرانی، متولد ١٣٣٤ است که از سال ١٣٥٤ فعالیت هنری خود را به صورت رسمی با گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی فقید آغاز کرده است. او از فرصتی که معلمانش در اختیارش قرار دادند به خوبی استفاده کرد و پس از گذشت سالیان خود به کسوت یکی از استادان موسیقی سنتی ایرانی درآمد.

ورود به رادیو و تعلیم آواز

اخوان در بیان خاطراتش درباره ورود به عرصه خوانندگی می‌گوید: «آن زمان هفته‌ای دوبار اداره رادیو، که در میدان ارک بود، برای علاقه مندان آزمون برگزار می کرد. خاطرم هست که من آوازی از بانو روح انگیز را که سال ها قبل شنیده بودم با شعری از هلالی جغتایی (دل خون شد از امید و نشد یار، یار من...) و تصنیف «رفتم»، از ساخته های استاد تجویدی را در یک نوار ضبط کردم و به شورای رادیو که آن زمان پنج عضو داشت، (آقایان علی تجویدی، مرتضی حنانه، حبیب الله بدیعی، جواد معروفی و خالقی، فرستادم. برخی نوار را تایید کرده بودند و برخی اظهار کردند که آنچه را روی نوار خوانده ام، باید حضوری اجرا کنم. بعد از این اقدام اعضای شورا نظر دادند که من باید دستگاه ها و ردیف های موسیقی ایرانی را بشناسم. به همین دلیل و به خاطر عدم شناخت ردیف‌ها در این آزمون موفق نشدم. سپس تصمیم گرفتم به صورت فشرده در کلاس های متفرقه به یادگیری آواز بپردازم، چون من عاشق موسیقی بودم و نمی توانستم به همین راحتی از آن ناامید شوم. پس از گذراندن این دوره مجددا برای آزمون به شورا رفتم و این بار با نظر موافق استادان در شورا مواجه شدم. هرگز تشویق و حمایت‌های بی‌دریغ زنده یاد استاد تجویدی را در این مرحله فراموش نخواهم کرد.»

آثار و فعالیت‌ها

اخوان حدود ۱۰ سال نزد اساتیدی چون ادیب خوانساری و ابراهیم سرخوش تعلیم دید. از سال ۱۳۵۴ شروع به خواندن در رادیو کرد و کار خود را با بازخوانی آثار قمرالملوک وزیری آغاز کرد. ۱۸ سال بیشتر نداشت که تصنیف مرغ سحر او در برنامه گلهای تازه شماره ۲۰۱ رادیو پخش شد و بعد‌تر هم آواز افشاری او با آهنگسازی و نوزاندگی محمدرضا لطفی منتشر شد. این بار تصنیف «بازآمدم» بود که در دهان‌ها می‌چرخید و حتی زنده یاد پرویز مشکانیان نیز برای هنگامه، که در آواز هنگامه‏ ای به پا کرده بود، قطعه‏ ای در دشتی ساخت. این ترانه های هنگامه اخوان در آلبوم‏های موسسه چاووش منتشر شدند.

عمده آثار به‌جای‌مانده از هنگامه اخوان منحصر به بازخوانی‌های تصنیف‌ها و آوازهای زنده‌یادان قمرالملوک وزیری و روح‌انگیز است. لذا هنگامه اخوان را، همانند بیشتر هم‌دوره‌هایش (پریسا، سوسن مطلوبی و...)، نمی‌توان صاحب‌سبک دانست، ولو اینکه گستره و جذابیت صدا و تکنیک او از دو نفر نامبرده دیگر افزون‌تر بود.

ادامه فعالیت هنری هنگامه اخوان پس از انقلاب

هنگامه اخوان پس از مدت ها خاموشی سال ۱۳۶۳ از سوی آرشیو صدا وسیما دعوت به همکاری شد و به عنوان کارشناس آرشیو در انجمن حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی, سرگرم به کار شد. او در خلال سال های ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰ هم در سمت مربی آواز در آن انجمن به فعالیت پرداخت ولی به دلیل مشکلاتی که پیش آمد از ادامه کار منصرف شد و در کلاس های خصوصی به تعلیم آواز بانوان سرگرم شد. هنگامه اخوان از سال ۱۳۷۰ با سرپرستی گروه موسیقی «بهار» چند کنسرت برای بانوان اجرا کرده است.

این بانوی هنرمند درباره ربایدهای ماندگاری و شکوفایی موسیقی ایرانی می‌گوید: «موسیقی باید مثل گذشته‌ها ماندگار باشد. آهنگساز، شاعر، ترانه‏سرا و خواننده باید همدل و همراه باشند و با یکدیگر زحمت بکشند تا بتوانند آنچه را که احساس می‌کنند به گوش شنونده برسانند. در ضمن باید جوانان را تشویق کرد که بر بخش پژوهش در موسیقی بیشتر و عمیق‏تر فکر کنند. به عقیده من حتی اگر کسی موسیقی از نوع پاپ و جاز را هم می‌خواهد اجرا کند حداقل باید ردیف را که یک نوع تکنیک است فرا بگیرد. قبل از انقلاب کسانی که موسیقی پاپ اجرا می‌کردند، حتی کسانی که فقط خواننده تصنیف و ترانه بودند، ردیف را به شکل تجربی بلد بودند. خیلی خوب هم می‌خواندند. نوگرایی خوب است ولی باید ساختمان اصلی موسیقی ایرانی حفظ شود و آهنگسازان با این شیوه برای آن‌ها آهنگ بسازند.»