لزوم توجه به «سواد اقیانوسی» و «مهارت‌های دریانوردی» در کتب درسی

تهران (پانا) - رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با بیان اینکه دانش‌آموزان به عنوان یک سرمایه اجتماعی محسوب می‌شوند، معتقد است که تحرک و انرژی، افکار دانش‌آموزان، نوآوری‌ها و خلاقیت آنها از دارایی‌های کشور به شمار می‌رود و می‌تواند یکی از ثروت‌های اساسی کشور در راستای حرکت به سمت علم نافع باشد.

بیش از 70 درصد از سطح کره زمین را آب‌های شور پوشانده‌اند، حجم کلی اقیانوس‌ها حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون کیلومتر مکعب است و در اقیانوس‌ها حدود ۲۳۰ هزار گونه جانوری شناخته شده وجود دارد. همچنین بر اساس آمار بیش از ۶۰۰ میلیون نفر یعنی حدود ۱۰ درصد از جمعیت جهان در مناطق ساحلی با ارتفاع کمتر از ۱۰ متر و نزدیک ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر در ۱۰۰ کیلومتری ساحل زندگی می‌کنند و منابع معیشتی آنها از ساحل تامین می‌شود. ۱۷ درصد از پروتئین دنیا از ماهی تامین و سالانه بیش از هشت میلیون تُن زباله پلاستیکی وارد دریاها می‌شود. با توجه به اهمیت فراوان دریاها و اقیانوس‌ها و از آنجا که زیربنای توسعه علوم و فنون دریایی و اقیانوسی، آشنایی عموم جامعه به‌ویژه دانش‌آموزان با این جایگاه است، از این رو خبرگزاری پانا میزبان مرتضی توکلی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی شده است. وی در این دیدار علاوه بر تشریح برنامه‌های پژوهشگاه برای ارتقای وضعیت این پژوهشگاه و اقدامات برای شناسایی و کمک علمی به سواحل و اقیانوس‌ها، از آخرین اقدامات این پژوهشگاه برای ارتقای سواد دانش‌آموزان درباره اقیانوس‌ها سخن گفت.

هر کاری برای دانش‌آموزان انجام شود، تضمین دهه‌های آینده است

مرتضی توکلی، رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی درخصوص اهمیت جایگاه دانش‌آموزان برای آشنایی با پهنه‌های آبی کشور اظهار کرد: «در حوزه دانش‌آموزی اقدامات زیادی انجام شده است. معتقدم هر کاری برای دانش‌آموزان انجام شود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اساسی و تضمین دهه‌های آینده است و باید برای تأثیر بر روی اندیشه و تفکر دانش‌آموزان در این حوزه، یک برنامه جامع عملیاتی داشت تا دانش‌آموزان را درگیر مهارت‌آموزی کند زیرا بیشترین مواردی که در طول زندگی یاد می‌گیریم مربوط به دوران دانش‌آموزی و تحصیل است.»

توجه دولت سیزدهم به مقوله فرهنگ پایه و ترویج علوم در دوران دانش‌آموزی

رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی به توجه دولت سیزدهم بر فرهنگ پایه و ترویج علوم در دوران دانش‌آموزی اشاره کرد و گفت: «با وجود دولت مردمی و اقداماتی که صورت گرفته این تفکر که باید بر فرهنگ پایه و ترویج علوم، کار شود جا افتاده و بسیار خوب پیشرفت کرده است. ماهیت کار ما اقیانوس‌شناسی است و پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی هم یکی از پژوهشگاه‌های منحصر به فرد در کشور است که دارای چهار مرکز در نوشهر، بندرعباس، چابهار و بوشهر است. مرکز نوشهر در کنار دریای خزر و سه مرکز هم در کنار خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند.»

آمادگی برپایی تورهای علمی برای دانش‌آموزان در کاوشگر خلیج فارس

وی در ادامه با اشاره به فعالیت کاوشگر خلیج فارس گفت: «ما تنها کشتی تحقیقاتی اقیانوسی کشور را در اختیار داریم که تحت عنوان کاوشگر خلیج فارس فعالیت می‌کند. در این کاوشگر چهار آزمایشگاه فعال زمین‌شناسی، فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی فعالیت می‌کند. این کشتی نماد اقتدار علمی کشور است. این آمادگی وجود دارد که میزبان دانش‌آموزان نخبه و علاقمند در این کشتی باشیم تا در قالب تور علمی با ظرفیت‌های دریایی آشنا شوند.»

توکلی همچنین درخصوص اقدامات پژوهشگاه در حوزه سواد اقیانوسی گفت: «پژوهشگاه در حوزه آموزش و پرورش اولین چیزی که مد نظر قرار داد، فعالیت در حوزه سواد اقیانوسی بود. در این راستا دو عرصه اساسی حق و تکلیف تعیین شده است. دانش‌آموز حق دارد که آگاهی داشته باشد و دانش خود را ارتقا دهد. در عین حال تکلیف دانش‌آموز نیز در خانواده و جامعه نیز کاملا مشخص است. اولین کاری که در این بخش انجام شد، برگزاری دوره پایه «سواد اقیانوسی» در سطح معلمان و دبیران بود که در سال 1400 برگزار شد. همچنین دوره‌های «مدرسه زمستانه علوم اقیانوسی» و «سواد اقیانوسی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی» در تهران طی سال گذشته و امسال برگزار شد.»

رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی خاطرنشان کرد: «معتقدیم اگر بخواهیم در عرصه محیط ‌زیست به‌خصوص عرصه‌های دریایی، ساحلی و فراساحلی خوب عمل کنیم، باید دانش‌آموزان را فعال کنیم زیرا نسلی هستند که در خانواده و جامعه اثرگذارند. از طرفی یکی از ظرفیت‌های مغفول مانده در حوزه آموزش بحث سواد اقیانوسی و مهارت‌های زیستی مرتبط است.»

لزوم درج «سواد اقیانوسی» و «مهارت‌های دریانوردی» در کتب درسی

وی همچنین استفاده از ظرفیت مدرسه آبزی‌پروری، مدرسه دریاشناسی و آب‌شناسی در استان‌های ساحلی را یکی از برنامه‌های پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی عنوان کرد و گفت: «در این زمینه درخواست کردیم که سواد اقیانوسی و مهارت‌های دریانوردی در کتب درسی لحاظ شود.»

توکلی ادامه داد: «همچنین در مصوبه‌ای که در نشست اخیر در پاریس برگزار شد، بحث مصون‌سازی دانش‌آموزان و کودکان در مقابل تغییرات اقلیم مطرح شد. نگاه این مصوبه این است که در حوزه دانش‌آموزان سازگاری با تغییرات اقلیم را بیشتر و آسیب‌‌پذیری را کمتر کنیم و در نهایت دانش‌افزایی بیشتری را در این زمینه برای دانش‌آموزان داشته باشیم.»

استقبال از کمک دانش‌آموزان در بحث رباتیک دریایی

وی در ادامه با تاکید بر اینکه اقدامات در حوزه دانش‌‌آموزی بسیار گسترده است، گفت: «یکی از عرصه‌هایی که می‌توانیم در حوزه دانش‌آموزی در پژوهشگاه میزبان شویم، بحث رباتیک دریایی است که از کمک دانش‌آموزان نخبه در این بخش استقبال می‌کنیم. علاوه بر این در حوزه هوشمندسازی نیز از ظرفیت دانش‌آموزان استفاده خواهیم کرد تا اهداف پژوهشگاه محقق شود.»

توکلی با بیان اینکه استفاده از ظرفیت دانش‌آموزان به عنوان یک سرمایه اجتماعی بالفعل در حال حاضر و بالقوه برای آینده محسوب می‌شود، گفت: «بهترین سرمایه، سرمایه دانش‌آموزی در کشور است که می‌توانیم روی آن حساب کنیم. افکار دانش‌آموزان، نوآوری‌ها و خلاقیت آنها از دارایی‌های کشور به شمار می‌رود و می‌تواند یکی از ثروت‌های اساسی کشور در جهت حرکت به سمت علم نافع باشد. بنابراین هر ایده‌ای که دانش‌آموزان داشته باشند، آماده هستیم که جلو ببریم و نمونه‌سازی کنیم و ظرفیت‌ها را در اختیارشان قرار دهیم تا از ایده به فناوری و ثروت برسد.»

برگزاری پویش‌های دانش‌آموزی برای به‌تصویر کشیدن زیبایی‌های دریا

رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با تاکید بر اینکه حضور دانش‌آموزان در مراکز پژوهشگاه، تعلق خاطر سرزمینی آنها را رشد می‌دهد، گفت: «ما آمادگی داریم که پویشی برگزار کنیم تا دانش‌آموزان، زیبایی‌های دریا را به تصویر بکشند و در حوزه تجربه زیستی که در این زمینه دارند، محتواهای خود را ارائه دهند. همچنین آمادگی کامل داریم که یک برنامه جامع داشته باشیم و جامعه دانش‌آموزی را پای کار بیاوریم تا شناخت و دانش‌افزایی آنها را در زمینه اقیانوس‌شناسی در جامعه ارتقا دهیم.»

توکلی ضمن تبریک آغاز سال تحصیلی جدید به دانش آموزان، معلمان، اساتید و مدیران محترم بخش آموزش، پرورش و آموزش عالی، توجه به آموزه‌های دینی و اسلامی در زمینه اصلاح الگوی مصرف، رفتارهای فرهنگی پسندیده و همچنین مهارت‌آموزی در کنار دانش‌افزایی را از ضرورت‌های پیشرفت و تعالی بیان کرد.