علایم کمبود ویتامین B12

به گزارش عصر ایران، ویتامین B۱۲ یک ماده مغذی ضروری است که بدن همگی ما برای انجام صحیح فرآیندهایی مانند سنتز DNA، تولید انرژی و عملکرد سالم سیستم عصبی مرکزی به آن نیاز دارد.

هرچند این ویتامین در بسیاری از منابع غذایی یافت می شود، اما کمبود آن هم نسبتاً شایع است. چنین مشکلی در اغلب موارد به دلیل مصرف محدود مواد غذایی حاوی این ویتامین، سوء جذب، برخی شرایط پزشکی و یا استفاده از داروهایی است که سبب کاهش سطح سرمی B۱۲ می شوند.

در واقع بر اساس مقاله ای که توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، نزدیک به ۲۰ درصد از افراد بالای ۶۰ سال در آمریکا و بریتانیا دچار کمبود این ویتامین هستند.

طبق منابع علمی B۱۲ با سطح ۳۰۰ پیکوگرم بر میلی لیتر نرمال، سطوح ۲۰۰ تا ۳۰۰ مرزی و زیر ۲۰۰ کمبود در نظر گرفته می شوند.

از آنجایی که توانایی جذب ویتامین B۱۲ از غذا با افزایش سن کاهش می یابد، کمبود آن در افراد مسن شایع تر است. البته این موضوع بدان معنا نیست که کودکان و بزرگسالان جوانتر از جمله بانوانی که باردار و شیرده هستند، به هیچ عنوان دچار کمبود B۱۲ نمی شوند.

متاسفانه کمبود B۱۲ اغلب نادیده گرفته و گاها هم به اشتباه تشخیص داده می شود. بخش بزرگی از این مشکل به دلیل بررسی های آزمایشگاهی ناکافی است. علاوه بر این معمولا علائمی که تظاهر می یابند منحصرا مختص کمبود ویتامین B۱۲ نیستند.

اگر مشکوک به کمبود B۱۲ هستید، ضروری است که به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید تا با شرح علائم در صورت نیاز آزمایش های لازم را انجام دهید.

در ادامه چندین مورد از شایع ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B۱۲ را توضیح خواهیم داد. دسترسی به اطلاعات کامل از طریق انتشارات سیج امکان پذیر خواهد بود:

احساس خستگی

اگر شما هم دچار کمبود B۱۲ باشید، به احتمال زیاد به عنوان اولین نشانه های این مشکل احساس خستگی خواهید کرد.

سلول های بدن به منظور عملکرد صحیح به B۱۲ نیاز دارند. بدین ترتیب سطوح ناکافی از این ویتامین می تواند تولید طبیعی گلبول های قرمز خون را کاهش داده و در ادامه تحویل اکسیژن به بافت ها را مختل کند.

از طرفی دیگر کمبود B۱۲ یا فولات می تواند سبب کم خونی مگالوبلاستیک شود. این وضعیت خود منجر به تشکیل گلبول های قرمز بزرگ، غیر طبیعی و نابالغ و همینطور اختلال در سنتز DNA می شود. هنگامی که بدن گلبول های قرمز سالم و به تعداد کافی برای حمل اکسیژن به بافت ها در اختیار نداشته باشد، احتمال تجریه احساس ضعف و خستگی افزایش می یابد.

پوست رنگ پریده یا زرد

یکی دیگر از علائمی که می تواند نشان دهنده کمبود B۱۲ باشد، رنگ پریدگی یا زردی پوست است.

مانند کم خونی فقر آهن، کم خونی مرتبط با کمبود B۱۲ نیز ممکن است به دلیل عدم وجود گلبول های قرمز کاملا بالغ و سالم در بدن پوست شما را رنگ پریده نشان دهد.

یکی دیگر از عوارض کمبود B۱۲ بیماری یرقان است که این اختلال هم باعث می شود پوست و سفیدی چشم ها رنگ زرد به خود بگیرند. این رنگ به دلیل سطوح بالای بیلی روبین ایجاد می شود؛ یک محصول جانبی زائد که در اثر شکسته شدن گلبول های قرمز توسط بدن شکل می گیرد.

سردرد

کمبود B۱۲ می تواند منجر به عوارض عصبی از جمله سردرد شود.

در واقع سردرد یکی از شایع ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B۱۲ در بزرگسالان و کودکان است. برخی از مطالعات نشان داده اند که تجربه انواع خاصی از سردردها، به احتمال زیاد با سطح پایین B۱۲ در ارتباط است.

بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ با ۱۴۰ نفر شرکت کننده که نیمی از آنها تجربه میگرن را داشتند، سطح B۱۲ خون در شرکت‌کنندگان مبتلا به میگرن در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که سابقه میگرن نداشتند، به طور قابل‌توجهی کمتر بود.

این مطالعه همچنین نشان داد: افرادی که بالاترین سطح B۱۲ را داشتند در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که سطح B۱۲ آنها در پایین ترین میزان ممکن بود، ۸۰ درصد کمتر در معرض ابتلا به میگرن بودند. تحقیقات در این زمینه که آیا درمان با B۱۲ علائم سردرد میگرنی را بهبود خواهد بخشید، همچنان ادامه دارد.

افسردگی

در راستای عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی، ویتامین B۱۲ یکی از مهم ترین فاکتورها محسوب می شود. به همین دلیل کمبود این ماده مغذی می تواند بر سلامت روان ما تأثیر بگذارد.

به طور خاص، کمبود B۱۲ با خطر بالاتر ابتلا به افسردگی در ارتباط است.

سطوح پایین B۱۲ می تواند باعث افزایش سطح اسید آمینه حاوی گوگرد به نام هموسیستئین شود. این تغییر ممکن است با افزایش استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و مرگ سلولی در بدن به ایجاد و پیشرفت افسردگی منتهی شود.

مطالعه‌ ای در سال ۲۰۲۰ با ۱۳۲ داوطلب کودک و نوجوان که ۸۹ نفر از آنها مبتلا به افسردگی و ۴۳ نفر نیز سالم بودند، انجام شد. مشخص شد که شرکت‌کنندگان مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد بدون افسردگی، سطح B۱۲ کمتر و سطوح بالاتری از هموسیستئین داشتند.

از جمله دیگر نشانه های شایع می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- مشکلات گوارشی

- مشکل در تمرکز و اختلالات ذهنی

- درد و التهاب در قسمت دهان و زبان

- بی حسی در دست و پا

- گرفتگی عضلانی

- عدم هماهنگی اندام ها

- اختلال نعوظ

اگر هر یک از علائم ذکر شده را تجربه می کنید، ضروری است که آنها را با پزشک و یا داروساز خود در میان بگذارید. به خصوص اگر:

- از یک رژیم غذایی محدود مانند رژیم گیاهخواری پیروی می کنید

- بالای ۶۰ سال سن دارید

- باردار یا شیرده هستید

- بیماری خاصی دارید که می تواند سطح B۱۲ را کاهش دهد

- از داروهای کاهش دهنده B۱۲ مانند متفورمین یا مهارکننده های پمپ پروتون استفاده می کنید