سلطه‌پروری در اقتصاد

این افراد نه‌تنها دانش کافی اقتصادی ندارند بلکه صلاحیت لازم را هم ندارند. با این حال اقتصاد را در دست گرفته و منابع آن را به تاراج می‌برند.نمونه واضح و اخیر این موضوع در اظهارات دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان نمایان است که اعلام کرده است که 70 درصد از سیمان تولیدی کشور تنها توسط 15 نفر خریداری شده است. در سایر صنایع نیز، چندین نفر انحصار بازار را در دست دارند. درحالی که مجموع تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی که از محصولات پتروشیمی به‌عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند تنها 500 نفر است، بیش از 5 هزار نفر از فیلتر سامانه بهین‌یاب وزارت صمت، برای خرید این محصولات به بورس کالا معرفی می‌شوند و میلیاردها تومان رانت به دست می‌آورند. همچنین برخی افراد دارای پرونده‌های قضایی فساد نیز خریدار محصولاتی هستند که با قیمتی پایین‌تر از بازار عرضه می‌شود. موضوعی که ضرورت ورود جدی دستگاه قضا را مورد تأکید قرار می‌دهد.تا زمانی که ریشه‌های فساد خشکانده نشود هر روز باید شاهد ظهور سلاطین جدیدی در اقتصاد ایران باشیم که به نوعی به نظام حکمرانی ارتباط دارند. این درحالی است که هیچ‌کدام از افرادی که با عنوان سلطان شناخته می‌شوند، صلاحیت هیچ کاری را ندارند.

پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا در اقتصاد سایر کشورها شاهد ظهور این‌گونه سلطان‌ها نیستیم. پاسخ این است که در بسیاری از کشورها، عرضه و تقاضا متعادل است و بسترهای رانت وجود ندارد، اما در اقتصاد ایران به دلیل دونرخی بودن کالاها و رانت کلانی که در فاصله این دو نرخ وجود دارد، افرادی با استفاده از منابعی که دراختیار دارند سوءاستفاده می‌کنند. حال درصورتی که به تولید انبوه دست یابیم یا عرضه و تقاضا متعادل شود، دیگر رانتی وجود ندارد و سلطانی هم ظهور نمی‌کند.در بیش از چهار دهه گذشته راه‌ها و روش‌های متعددی را با تشکیل نهادهای مختلف برای ساماندهی بازارها آزموده‌ایم که هیچیک کارساز نبوده است، چرا که راه اصلی را فراموش کرده‌ایم. تنها راه برای ساماندهی بازار و جلوگیری از ایجاد سلاطین اقتصادی، شکستن انحصارها، حذف رانت و شایسته سالاری است تنها با حدیث و نصیحت نمی‌توان شرایط را سامان داد.

*عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران

منبع: ایران