لطف الله سیاهکلی: فضای مجازی بی قانون مانده است

برنامه «به وقت ایران»یکشنبه ۲۵ آبان ماه با حضور دکتر محمد صادق افراسیابی؛ معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های سواد رسانه ای وعضو شورای رده بندی سنی بازی های رایانه ای و دکتر لطف الله سیاهکلی؛ نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک درمجلس شورای اسلامی با موضوع سواد رسانه ای از شبکه هفت سیما روی آنتن رفت.
لطف الله سیاهکلی؛ نماینده مجلس شورای اسلامی اذعان داشت: فضای مجازی دست ساز بشر است و فضای لایتنهای نیست. زمینی است که بشر براساس اعداد صفر و یک آن را ساخته و قابل کنترل و مدیریت است. اگر تا به حال مدیریتی در این خصوص صورت نگرفته، به دلیل عدم مهارت است و به شکلی فضای مجازی را رها کرده ایم.
وی افزود: معمولا در کشور ابتدا در معرض قرار می گیریم و سپس به فکر اصلاحات برمی آیم. هیچ گاه قبل از تکنولوژی درباره فرهنگ و مهارت استفاده از آن اندیشه نشده است. مدت فراگیری فضای مجازی در مدت زمان بسیاری طول می کشد و سرعت انتقال بالایی دارد. بنابراین در کسری از ثانیه فرد در معرض آن قرار می گیرد.
سیاهکلی درباره سواد رسانه ای گفت: سواد رسانه ای از زمانی مطرح شد که حوزه های صوتی و تصویری به ظهور درآمدند که درک از موضوع یکی از ویژگی های آن می باشد. بنابراین سواد رسانه ای یک موضوع تحلیلی، تفسیری و برداشتی از محتوای رسانه ای است که اکثر آن صوتی و تصویری است. در بعد رسانه باید نیاز از سوی شخص مشخص شود و انتخاب درستی از سوی او اتخاذ شود.
وی با اشاره به اینکه سواد رسانه ای برای کاربر هزینه فایده دارد، گفت: امروزه می توان گفت که قدرت هر رسانه به میزان مصرف از آن بستگی دارد. بنابراین؛ رسانه ها در مصرف رسانه ای رقابت می کنند. که در این مسیر دروغ و صحیح با هم ادغام می شوند. رسانه هایی که نسبت به بشریت و اجتماع تعهد ندارد و تنها مصرف رسانه برای او مهم است و به تولید محتوایی می پردازد که مخاطب به مصرف آن بپردازد و هر آنچه که به ذائقه مخاطب حتی به دروغ خوش بیاید، بیان می کند. بنابراین؛ به دلیل اینکه موضوع رسانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، رسانه هایی که به کشورها تعهد ندارند به تولید محتوایی می پردازد که مخاطب به مصرف آن بپردازد و از این جهت در جامعه ایجاد التهاب می کنند. در این جاست که باید سواد رسانه ای داشت تا آگاهی لازم در این مسیر صورت بگیرد.
سیاهکلی با بیان اینکه از سواد رسانه ایی در حال عبور هستیم، گفت: سواد رسانه ای مربوط به ده سال گذشته است و باید اکنون از سواد رسانه ای گذر کرد.
وی در ادامه گفت: در فضای مجازی گروه های متعددی از جمله صاحبان پلت فرم ها و محتوا و مصرف کنندگان و صاحبان زیرساخت فعال هستند، این گروه ها برای وحدت رویه و فعالیت براساس قائده صحیح نیازمند ابزار قانون هستند. در حالی که برای فضای مجازی تنها دو ماده قانونی وجود دارد که آن هم برخورد با جرائم رایانه ای است. در صورتی که بسیاری از حرف هایی که در فضای مجازی عنوان می شود، جرم نیست که بخواهیم در قالب جرم با آن برخورد شود، بلکه انحراف از معیار و سبک زندگی نادرست است. در کشورهای دیگر مانند کشور چین استفاده از فضای مجازی از قائده ای برخوردار است، و در صورت لزوم برخوردهای فرهنگی و اصلاح گرایانه صورت می گیرد.
سیاهکلی افزود: آزادی در قالب عقلانیت است، آنچه را عقل نمی پسندد اگر آزاد باشد، خلاف عقل و مسائل انسانی است و هر محدودیتی، محرومیت و ایراد نیست. بنابراین؛ اولین گام داشتن قانون در این فضای مجازی است.
وی درباره فعالیت های مجلس در این راستا گفت: مجلس به ایجاد فراکسیون رسانه و فضای مجازی پرداخته است و همچنین باید کمیسیون فضای مجازی راه اندازی شود که به مسائل فضای مجازی نگاهی تخصصی داشته باشد.
سیاهکلی در پایان گفت: حدود ۱۵سال است که هنوز نتوانسته ایم تعریف کنیم که متولی فضای مجازی در کشور کیست و این مشکل باید به دست مجلس حل شود و قبل از اینکه به دولت خرده بگیریم باید بگویم که مجلس های ما عرضه نداشتند این مسئله را حل کنند. فضای مجازی، فضای نامحدودی است که مستلزم قانون است و متاسفانه ما در مجلس به تکلیف خود هیچ، عمل نکرده است.

در ادامه این گفت و گو محمد صادق افراسیابی معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های سواد رسانه ای عضو شورای رده بندی سنی بازی های رایانه ای اظهار داشت: فضای مجازی نامحدود، متنوع و متکثر است، در این فضای نامحدود قطعا همان قدر که محتوای خوب و سالم و ظرفیت های فوق العاده ایی وجود دارد و به دلیل نامحدود بودن آن نمی توان چارچوبی برای آن تعریف کرد.
وی با بیان اینکه رفتار و سیاست گذاری در خصوص فضای مجازی، پیچیدگی خاصی دارد، افزود: در ایران مدل استفاده از فضای مجازی وجود ندارد و یکی از معضلات ما این است که در حوزه فضای مجازی با رویکردهای جامعه شناسی، ارتباطی، سیاست گذاری فرهنگی مواجه نشدیم و باید در کنار رویکردهای فنی و مهندسی رویکرد مردمی تر نیز داشته باشیم.
افراسیابی در رابطه با سواد رسانه ای گفت: سواد رسانه ای مهارت های استفاده از رسانه های جمعی و رسانه های نوین با هدف تحقق مدیریت مصرف است. که بحث رده بندی سنی، میزان مصرف و ساعت مصرف در آن مطرح می شود.
وی درباره مهارت انتقادی گفت: در فضای مجازی و دیگر رسانه ها، باید از مهارت انتقادی برخوردار بود تا به پخش هر خبر و هر اطلاعاتی اعتماد نشود. مهارت دیگر، مهارت تجزیه و تحلیل محتواست، که می توان با آن تکنیک های اغوا را شناخت. به طور مثال در زمان های خاصی مانند زمان انتخابات سواد رسانه ای انتخابات بسیار مهم می شود. در حوزه بازار نیز همین طور است و رفتارهای مصرفی، در انتخاب نوع کالا تحت تاثیر رسانه ها هستند.
افراسیابی به نکته اخلاق کاربری نیز در سواد رسانه ای اشاره کرد و گفت: باید اخلاق کاربری در فضای مجازی حفظ شود و کاربر بتواند به تولید کننده محتوای سالم، مفید و موثر در فضای مجازی تبدیل شود.
معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های سواد رسانه ای افزود: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کارگروهی در سال ۱۳۹۷ با هدف نیازسنجی در این حوزه تشکیل شد و به برگزاری همایش های سواد رسانه ای پرداختیم و اکنون همایش سوم نیز در حال برگزاری است و مردم می توانند به سایت MILCONF.ir مراجعه کنند و در این همایش سواد رسانه ای شرکت کنند که خوشبختانه پنل های تخصصی این همایش کاملا مورد استفاده مردم است.
افراسیابی در خصوص کارکردهای این همایش ها گفت: این همایش ها باعث می شود که مسیر برای ما روشن شود و نقشه راه داشته باشیم و بی شک قرار نیست که در همایش ها متوقف شویم.
وی اضافه کرد: براساس آنچه که در همایش ها به آن دست یافتیم، در سال ۹۷ کارگروه سواد رسانه ایی تشکیل شد که به هشت اقدام رسیدیم کی یکی از این هشت اقدام، این بود که باید در عرصه مردمی وارد عمومی سازی سواد رسانه ای شویم که با سازمان صدا و سیما مشترک در این خصوص کار کردیم، که ماحصل آن مجموعه نمایشی طنز چای نت با محتوای سواد رسانه ای شد که روزهای فرد از شبکه ۵سیما پخش می شود که توانسته مخاطبان بسیاری را جذب کند.
معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های سواد رسانه ای با اشاره به اینکه در سال جاری ۳۰۰ محتوا، ویژه انتشار در فضای مجازی کلید زده خورده است، توضیح داد: سناریو ۱۵۰ محتوا، نوشته شده و در دست تولید است و مابقی آن در حال نوشته شدن است. علاوه بر این سامانه ۲۴ساعته آنلاین مشاوره و توانمندسازی مردم در حوزه سواد رسانه ایی مردم در حال راه اندازی است. در این سامانه به دستگاه های تخصصی فرصتی برای ارائه مشاوره به مردم در حوزه رسانه ایی داده شده است که در آذرماه سال جاری، رونمایی خواهد شد.
وی افزود: همچنین به تدوین سند تکالیف و مسئولین سکوها، نرم افزارهای کاربردی و رسانه های دیجیتال در حوزه تولید و نشر محتوا پرداخته شد. براساس این سند رسانه هایی که در حوزه فضای مجازی فعالیت می کنند، باید در صدی از ظرفیت تولید و نشر خود را در اختیار فضای مجازی بگذارد. متاسفانه یکی از مشکلات موجود این است که مخاطب جای دیگری زیست می کند سواد رسانه ایی جای دیگر آموزش داده می شود و جامعه هدف به درستی پیدا نشده است.
افراسیابی با اشاره به اینکه مجلس باید وزارت ارشاد را به تولید محتوای سواد رسانه ایی مکلف کند، افزود: به نظر می رسد که چالش اصلی در سواد رسانه ای، این است که کاربر در این رسانه حضور دارد ولی هیچ گونه آموزشی توسط خود رسانه ها صورت نمی گیرد.
برنامه «به وقت ایران» با رویکرد مهارتی و با ساختار گفتگومحور به تهیه کنندگی علیرضاعاصم یوسفی روزهای یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۲۱:۴۵ تا ۲۳ به صورت زنده روی آنتن شبکه آموزش می‌رود.