استفاده نکردن از پتانسیل آزمایشگاه‌های خصوصی علت اصلی شیوع کرونا در کشور

سید مجید سزاوارکمالی، مسئول فنی آزمایشگاه و رئیس انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی خراسان اظهار کرد:‌ در سال‌های اخیر نگاه دولت و وزارتخانه‌های مختلف از جمله وزارت بهداشت و درمان از نگاه اعتقادی و انسان محور، به نگاه اقتصادی و سود محور تغییر یافت. اقتصاد اگرچه بسیار مهم است اما باید درخدمت انسان باشد نه اینکه انسان در خدمت اقتصاد. وقتی معیارهای اقتصادی به‌عنوان اولویت اول تلقی می‌شوند چون هدف وسیله را توجیه می‌کند اهداف اعتقادی اسیر معیارهای اقتصادی می‌شوند و همه چیز ازجمله اخلاق حرفه ای فرو می‌پاشد. واژه‌های جدیدی مثل بنگاه اقتصادی، خرید خدمت، بازاریاب حوزه سلامت،مدیکال مارکتینگ و ...همه محصول این نگاه اقتصادمحور هستند.

وی افزود: به‌عبارت دیگر نوعی مافیای سرمایه داری همه چیز را در اختیار گرفته و روابط مالی نامشروع، اختلاس ها و فساد سیستماتیک محصول این نگاه اقتصادی سودمحور هستند. آزمایشگاه‌ها نیز از این سیل و طوفان ویرانگر مصون نمانده‌اند. وقتی به دستورالعمل‌های مرجع سلامت در سال‌های اخیر نگاه می‌کنیم به وضوح این موضوع را مشاهده می‌کنیم. طرح هایی از قبیل تاسیس مگالب‌ها و شبکه های آزمایشگاهی و این تفکر که باید آزمایشگاه های کشور همه جمع شوند و در هر استان یک مگالب و تعدادی ازمایشگاه میانی و بقیه مرکز نمونه گیری باشند و همچنین موضوعاتی از قبیل تعیین تعرفه خدمات ازمایشگاهی براساس قیمت تمام شده و مسایل و دستورالعمل‌های مختلفی که در چندسال اخیر از آزمایشگاه مرجع سلامت صادر شده همه گواه این مطلب است که تفکر آزمایشگاه مرجع سلامت از یک تفکر اعتقادی و انسان محور تبدیل شده به یک تفکر اقتصادی و سود محور و بسیاری از مشکلاتی که امروزه ما با ان دست و پنجه نرم می کنیم ناشی از این نگاه غلط و مسیر اشتباه بوده است.

وی تاکید کرد: مدیران مرجع سلامت از مشورت و نظرات کارشناسی افراد با تجربه و مجمع انجمن های آزمایشگاهی کشور بهره لازم را نمی برند و این موضوع یکی از نقاط ضعف اصلی این اداره است.

سزاوار کمالی در مورد نقش مرجع سلامت در پاندمی کووید ۱۹ گفت: به‌نظر من آزمایشگاه مرجع سلامت در بیماریابی، تشخیص و پیشگیری بیماری کوید۱۹ نقش بسیار ضعیف و حتی دربعضی موارد نقش منفی داشته است. این همه آزمایشگاه در کشور داریم که همه پتانسیل‌های بالقوه هستند و می‌توانند در بیماریابی به‌صورت مستقیم یا بصورت غیرمستقیم از طریق نمونه گیری و ارسال نمونه به آزمایشگاه‌های ارجاع کووید کمک کنند. وقتی شخصی مشکوک به کرونا است این شخص به‌عنوان کانون عفونت است و نباید اجازه دهیم از منزل خارج شود. وقتی اعلام می‌کنند در خانه بمانید باید افرادی که بیمار هستند در منزل بمانند و افراد سالم بیایند در شهر تا چرخ جامعه و اقتصاد مردم مختل نشود و افرادی که آلوده و مشکوک هستند باید قرنطینه شوند و همه خدمات این افراد در منزل انجام شود اما مرجع سلامت دستورالعمل‌هایی برخلاف این موضوع صادر کرد که از آن جمله می‌توان به ممنوعیت نمونه‌گیری در منزل و همچنین ممنوع بودن نمونه گیری توسط آزمایشگاه‌های خصوصی و ارسال آن به آزمایشگاه ارجاع اشاره کرد.

وی اظهار کرد: این چه دستورالعملی است که به آزمایشگاه اجازه ندهیم برود در منزل نمونه فردی که مشکوک به بیماری کرونا است را بگیرد و فرد بیمار را مجبور کنیم از منزل خارج شده و بیاد داخل شهر و بسیاری از مردم را آلوده کند تا به آزمایشگاه کووید برسد. وقتی شخصی کنار منزل خود آزمایشگاه دارد و می‌تواند به آن مراجعه کند چرا این اجازه به آزمایشگاه خصوصی داده نشده که مانند سایر آزمایشات ارسالی نمونه گیری کند و به آزمایشگاه ارجاع ارسال کند.

سزاوار کمالی تصریح کرد: بنابراین یکی از علت های اصلی شیوع کرونا و وضعیت سیاهی که در کشور به‌وجود آمده عدم استفاده از پتانسیل آزمایشگاه‌های خصوصی کشور در بیماریابی و نمونه گیری و ارسال نمونه به آزمایشگاه‌های ارجاع بوده است. در مورد واگذاری شرح وظایف مرجع سلامت و اداره کل تجهیزات پزشکی به سازمان نظام پزشکی نیز به‌نظر این کار خیلی اصولی نیست چون هر سازمان باید شرح وظایف خود را به درستی انجام دهد اما شاید بهتر باشد کمیته‌های کارشناسی تشکیل و بررسی دقیق انجام شود و بعضی شرح وظایف بعضی از سازمان‌ها به سازمان دیگری واگذار شود از جمله موضوع تعرفه خدمات آزمایشگاهی که قبلا هم توسط سازمان نظام پزشکی انحام می‌شد و بعد به دلایلی که باز یک نوع نگاه اقتصاد محور و سود محور در ان نهفته بود به شورای عالی بیمه محول شد بدیهی است شورای عالی بیمه که اکثر اعضای آن نمایندگان بیمه و ذی‌نفع هستند مسلما تعرفه واقعی را تعیین نخواهند کرد.

هاشمی مدنی مسول فنی آزمایشگاه درمورد نقش آزمایشگاه مرجع سلامت در تشخیص پاندمی کوید گفت: آزمایشگاه مرجع سلامت در رابطه با تشخیص کووید ۱۹ خطای بسیار استراتژیکی انجام داد. در ابتدای شروع پاندمی در آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی بخش خصوصی بیش از ۵۰۰ دستگاه ریل تایم، دستگاهی که با آن تست‌های کووید را انجام می‌دهد وجود داشت. قبل از شیوع کووید ۱۹ در بخش خصوصی تست‌هایی مانند انواع هپاتیت‌ها، ایدز و دیگر بیماری‌های باکتریایی و ویروسی با همین نوع دستگاه‌ها انجام می شد. اگر از همان اوایل که کووید ۱۹ در کشور گزارش شد، از توانایی آزمایشگاه‌های بخش خصوصی در تشخیص این ویروس استفاده می‌شد پاندمی در ایران این همه تلفات نمی‌گرفت.

وی ادامه داد: ما سه هزار آزمایشگاه خصوصی در سراسر کشور داریم که مشابه یک شبکه عمل می‌کنند، سالهاست این آزمایشگاه‌ها با هم در ارتباط هستند و طبق ضوابط ارجاع نمونه بین آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود. آزمایشگاه مرجع کار بسیار اشتباهی کرد و نتیجه آن‌ را می بینیم، اسفندماه ۹۸ تا خرداد ۹۹ ماه‌های فوق العاده استراتژیکی برای کنترل کووید بودند در ابتدای کرونا طبق گزارش‌های صدا و سیما، روزانه هزار تست در آزمایشگاه وابسته به وزارت بهداشت انجام می‌شد درصورتی‌که اگر کار را به آزمایشگاه خصوصی می‌سپردند که توانایی انجام بیش از ۵۰ هزار تست در روز را داشتند و با فعالیت سازماندهی شده بهداشت و مراکز بهداشتی که سابقه ارزشمندی در کنترل بیماری‌های عفونی در پرونده خود دارند، جمهوری اسلامی ایران در رده کشورهای بسیار موفق در کنترل پاندمی کووید ۱۹ قرار می‌گرفت.

هاشمی گفت: اگر به این مساله توجه می‌شد اکنون بالای ۱۰۸ هزار کشته نداشتیم. درخواستم از اپیدمیولوژیست‌ها این است که مدل بین انجام هزار تست و پنجاه هزار تست در روز طی چهار ماه اول پاندمی در کشور را بررسی و امکان کنترل مطلوب‌تر انتشار ویروس کووید را به مسئولان ذی‌ربط اعلام کنند. گزارش درخواستی فوق از اپیدمیولوژیست‌ها برای کنترل این پاندمی از این پس بسیار حیاتی است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا با واگذاری وظایف اداره کل مرجع سلامت در مورد آزمایشگاه‌های بخش به سازمان نظام پزشکی موافق هستید، گفت: سازمان نظام پزشکی بزرگترین، تخصصی‌ترین و معتبرترین تشکیلات صنفی کشور است. با صدور مجوز تاسیس و تحت پوشش قرار گرفتن کلیه فعالیت‌های آزمایشگاه‌های بخش خصوصی که بالای ۷۵ درصد تست‌های بیماران کشور را انجام می‌دهند توسط سازمان نظام پزشکی موافق هستم. همچنین با واگذاری تامین و تهیه تجهیزات آزمایشگاهی به سازمان و انجمن‌های صنفی مرتبط نیز موافقم.

محمد جواد غروی از اساتید دانشگاه نیز درمورد واگذاری وظایف اداره کل آزمایشگاه مرجع سلامت یا تجهیزات پزشکی گفت: این از وظایف حکومتی است و اینکه ما در این خیال باشیم که چنین اتفاقی می‌افتد، به جرات می‌گویم از محالات است اگر ما انتقادی به این دو اداره کل داریم بحث دیگری است. سازمان نظام پزشکی وظایف خاص خود را دارد و وظایف نظارتی و وظایف ارشادی و تبلیغی هم می‌تواند داشته باشد ولی انجام وظایف دولتی نه در اساسنامه این سازمان می‌گنجد و نه اصلا انتظار به جایی است. بنابراین چون یک امر محال است این بحث خود بخود یک بحث عقیمی خواهد بود و هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد.