به یاد سلطان الذاکرین سلیم موذن زاده اردبیلی

امروز دوم آذرماه پنجمین سالروز رحلت سلطان الذاکرین سلیم موذن زاده اردبیلی است.

مرحوم استاد سلیم مؤذن زاده اردبیلی را باید از نامدارترین، هنرمندترین و توانمندترین مداحان تاریخ تشیع دانست، مداحی که با صدای بی نظیر و داوودی اش مداحی معاصر شیعه را در سه زبان عربی، فارسی و ترکی به کمال رساند.

وی در ۱۵ مهرماه سال ۱۳۱۵ خورشیدی در محله تازه شهر اردبیل دیده به جهان گشود.
پدر بزرگش، شیخ فرج قدیمی‌ترین مؤذن کشور و پدرش عبدالکریم موذن‌زاده، نخستین مؤذن رادیو ایران بود.
اذان معروف برادرش شیخ رحیم موذن‌زاده اردبیلی، معروف‌ترین و محبوب‌ترین اذان فعلی جهان تشیع به شمار می‌رود و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مؤذن زاده اردبیلی در خانواده‌ای مذهبی و اهل مداحی، مرثیه خوانی و آواز، در دامن پرمهر و هنر پدر پرورش یافت و اصول خواندن اذان، تلاوت قرآن، مداحی و مرثیه خوانی را از پدر و برادرانش فرا گرفت.
در نوجوانی در مکتب میرزا عزیز در محله یساول اردبیل حاضر شد و از محضر وی که استاد مداحی و مرثیه خوانی بود و بزرگان شعر و ادب و هنر دارالارشاد اردبیل توشه‌ها برگرفت.
از نوجوانی مداحی و مرثیه خوانی را در محلات مختلف شهر اردبیل آغاز کرد و با صدا‌ی استثنایی و ابتکارات بی سابقه خود با استقبال کم نظیر حسینیان اردبیل و شهر‌های مناطق مختلف آذربایجان مواجه شد.
وی در جوانی با سفر به کشور‌های عربی با اصول آواز عربی آشنا شد و در عتبات عالیات عراق مداحی و مرثیه خوانی کرد.
مؤذن زاده اردبیلی در گفت و گو با صدا و سیمای مرکز اردبیل گفته بود: در یکی از آن سال‌ها در نجف اشرف در حرم مطهر حضرت علی ابن ابیطالب (ع) مشغول مداحی بودم که حضرت امام خمینی (ره) وارد حرم شدند و پس از استماع مداحی اشک ریختند و به همراه حاضران در مجلس سینه زدند.
وی در محضر بیشتر مراجع عظام تقلید و علمای تراز اول جهان شیعه در نجف، کربلا، قم، تهران و دیگر شهر‌ها مداحی کرده بود.
این مداح عالیقدر در جریان سفر رهبر معظم انقلاب اسلامی به اردبیل در سال ۷۹ در محضرشان به اجرای برنامه پرداخت و بار‌ها با تشویق‌های مکرر ایشان مواجه شد.
مؤذن زاده اردبیلی در مصاحبه‌ای از اجرای برنامه در حضور علامه طباطبایی(ره) صاحب تفسیر المیزان سخن گفته و از تحت تاثیر قرار گرفتن این مفسر بزرگ قرآن از مداحیش یاد کرده است.

وی در خاطرات خود از دیدار با اساتید موسیقی و آواز ملی ایران سخن به میان آورده و گفته است: من در محضر استاد جلیل شهناز بوده‌ام و از محضر استاد تاج اصفهانی استفاده کرده‌ام، از مرحوم استاد اقبال آذر هم استفاده‌ها کرده و حظهابرده‌ام، در سفری که به باکو داشتم، با اساتید موسیقی آذربایجان که واقعا استاد صدا و آواز هستند، دیدار داشتم، اساتید بزرگ هابیل علی‌اف، آقاخان عبدالله‌اف، عالیم قاسم اف ودیگران از صدای من تعریف می‌کردند و من هم همه این‌ها را مدیون توجه حضرت سیدالشهدا علیه السلام هستم.
آنچه استاد سلیم مؤذن زاده اردبیلی را یک مداح توانمند کرده بود، علاوه بر داشتن قدرت فوق العاده اجرا و جذابیت صدا، توسل، عزم، اراده، پشتکار و نوآوری‌های او بود.
وی سبکی جدید و نوین را در مداحی و مرثیه خوانی جهان تشیع ایجاد کرد و آن بر سه پایه صدای خوب، تسلط به الحان آواز‌های عربی، فارسی و آذری و داشتن مطالعات گسترده در علوم قرآن و حدیث، تاریخ اسلام و منابع شعری این سه زبان استوار است.
هم اینک ده‌ها تن از برترین مداحان و مرثیه خوانان ایران، خود را شاگرد مکتب و سبک سلطان الذاکرین می‌دانند.
او تمام عمر خود را صرف مداحی و مرثیه خوانی اهل بیت (ع) کرد می‌گفت: در جوانی روزانه ۵ ساعت تمرین و یا اجرا داشته است و یکبار در یک روز در ۱۵ مجلس با کیفیت عالی به اجرای برنامه پرداخته است.

برخی از آثار او همچون گلفروش، مجلس یزید، غارت، غوغای قتلگاه، شهادت حضرت عباس (ع)، شهادت حضرات علی اصغر (ع) وعلی اکبر (ع)، شجاعت سید الشهدا (ع)، زینب زینب و با اشعار اساتید تاج الشعرا یحیوی، انور، منزوی وسیفی اردبیلی از فاخر‌ترین و بی نظیر‌ترین آثار مداحی و مرثیه خوانی تاریخ تشیع محسوب می‌شوند.
حاصل بیش از ۶۰ سال مداحی و مرثیه خوانی سلطان الذاکرین بیش از دو هزار عنوان برنامه مذهبی است که در نوار‌های کاست و ویدیو برای علاقمندان به هنر فاخر آیینی به یادگارمانده است.
استاد حسام الدین سراج، خواننده موسیقی ایرانی، در بیان توانایی و هنرمندی سلیم مؤذن زاده می‌گوید: تسلط مرحوم مؤذن زاده به زبان عربی به او توانایی می‌بخشید که در کنار نوحه‌خوانی به زبان‌های ترکی و فارسی، اشعار عربی را نیز بخواند، توانایی شگفت‌انگیز دیگر مرحوم موذن‌زاده، خواندن ملودی‌های مختلف بود، او قادر بود که شعر عربی را با ملودی عربی بخواند و در همان لحظه، شعری با همان مضمون را به زبان ترکی یا فارسی و با لحن و ملودی ترکی یا فارسی بخواند، البته این حسی درونی بود و او این کار را بسیار روان و بدون هیچ تکلفی انجام می‌داد.
مؤذن زاده اردبیلی در میانسالی در تهران سکنی گزید و سال‌ها در پایتخت ایران به مداحی پرداخت. وی برای اجرای برنامه به کشور‌های همسایه و شهر‌های مختلف ایران اسلامی مسافرت کرد و سپس به زادگاهش اردبیل بازگشت و تا پایان عمر در این شهر زندگی کرد.
وی درباره صدای خوشش می‌گفت: صدای خوش یک امر موروثی در خانواده ما بود. پدرم در عزای امام حسین (ع) نوحه می‌گفت و می‌خواند، اما چیزی که او را در درجه‌ برتر قرار می‌داد، آشنایی کامل او به موسیقی بود او در خواندن ردیف و گوشه‌های آواز، ید طولانی داشت و ما را نیز آموزش می‌داد، من هر چه در این زمینه یاد گرفته‌ام، از پدرم است.
مؤذن زاده اردبیلی معتقد بود سادگی و بی پیرایگی، پاکی نیت و خلوص عمل، لازمه موفقیت و ماندگاری در کار مداحی است.
می‌گفت در جوانی بسیاری از افراد متمول و با نفوذ از تهران به اردبیل آمده و خواستند با پرداخت‌های رویایی و دادن امکانات آنچنانی مرا به وادی موسیقی مبتذل بکشانند، ولی به فضل مولایم سید الشهدا (ع) دست رد بر سینه هایشان زده و گفته ام: این حنجره وقف اربابمان حضرت سید الشهداست.

وی امتیاز پخش و نشرهیچکدام از آثارش را به هیچ فرد حقیقی و حقوقی نفروخت و پیوسته می‌گفت: تا قیامت باید حسینیان تمام تاریخ از برنامه‌های من استفاده ببرند.
مرحوم استاد سلیم موذن زاده اردبیلی صبح روز دوم آذر سال ۹۵ در ۸۰ سالگی دار فانی را وداع گفت و با تشییع باشکوه، عظیم وکم نظیرمردم حسینی اردبیل و دیگر شهر‌های ایران در قطعه مفاخر آرامستان بهشت زهرای (س) اردبیل به خاک سپرده شد.