نوشتن تیترهای استنباطی و اقناعی؛خلاقیت، جسارت

عرصه خلاقیت تیتر نویسی

در واقع باید گفت؛ آنچه بیشتر خلاقیت و توانمندی روزنامه‌نگاران و تیترنویس‌ها را به نمایش می‌گذارد تیترهای استنباطی و اقناعی است.

همواره شکل‌های مختلفی از تیترهای خبری مورد استفادۀ روزنامه‌ها قرار می‌گیرد که شکل و محتوای آنها مورد توجه است. به این گونه تیترها، تیترهای استنباطی (Inferential Headine) و تیترهای‌ اقناعی (Persuasive) نام نهاده ایم.

تیتر استنباطی

تیترهای استنباطی (برداشتی) در واقع استنباط صحیح تیترنویس از خبر یا مجموعه‌ای از اخبار و گزارشهای خبری تلفیقی است. در این نوع تیترها، هدف نقل‌قول غیرمستقیم، برداشت و مفهوم کلی از یک مصاحبه، سخنرانی، نتیجه کلی و نهایی یا چکیده ‎ ‌ای از مجموع اخبار یا گزارشهای خبری است. موضوع مهم دراین نوع تیتر این است که؛ بینش تیترنویس، مشی روزنامه و تبحر در تیترنویسی تواماً دخیلند.

مثال:

*سخنان رییس‌جمهوری در مورد نقش و وظیفه زنان در جامعه

خواننده با مشاهده چنین تیتری در می‌یابد که سخنان رییس‌جمهوری در مورد «زن» است. در این شیوه، تیترنویس؛ مهمترین موضوع سخنرانی را که در مورد نقش و وظیفه زن بوده، در تیتر قرار داده‌است.

چنین تیترهایی به کل و مجموعه اصلی سخنرانی و یا مصاحبه می پردازند.

مثل:

*سخنان وزیر کشور دربارۀ برقراری امنیت در استان های جنوبی کشور

*مصاحبه وزیر خارجه در مورد نقش ایران در ثبات منطقه

*تازه‌ترین گزارشها از درگیریهای لبنان

• نکته

این گونه تیترها همواره می‌تواند با فعل نوشته شود، اما تیترهای استنباطی از نظر شکل، بدون فعل زیباتر به نظر می رسد . این یکی از مواردی است که می توان در تیترنویسی از فعل صرف نظر کرد.

• تیترهای استنباطی هیچگاه به صورت نقل قول مستقیم از سخنرانیها و مصاحبه ها نوشته نمی شوند.

• نکته قابل توجه دیگر در نوشتن تیترهای استنباطی، برداشت و استنباط تیترنویس از مصاحبه و سخنرانی است. یعنی تیترنویس باید توجه کند که مثلا در مصاحبه، مصاحبه شونده "اخطار" کرده یا "هشدار" داده است. همچنین سخنران موضوع یا مساله ای را "تحلیل" کرده یا درباره مساله ای "رهنمود" داده‌است. از این رو، واژه‌های "تاکید"، "تحلیل"، "رهنمود"، "اخطار"، "هشدار"، "تبیین" و "خطاب" باید در جای خود و در واقع با برداشت درست تیترنویس مورد استفاده قرار گیرند.

مثال:

*هشدار رییس‌جمهوری به حامیان امریکا در منطقه

* اخطار شهرداری به اصناف در مورد تخلیه زباله در معابر عمومی

*رییس‌جمهوری حل مشکلات اقتصادی کشور را مورد تاکید قرار داد

*رییس‌جمهوری سیاست پولی و مالی کشور را تشریح کرد

• به این نکته نیز باید توجه‌داشت که در بسیاری از موارد، تیترنویس به خاطر حساسیت موضوع سخنرانی یا مصاحبه و عدم تمایل به برجسته‌کردن مطالب ، از این نمونه تیترها استفاده می‌کند.

• نکته:
• تیترهای استنباطی را باید از تیترهای کلی و نامشخص که معمولا مبهم و بی محتواست، متمایز دانست.

مثل:

*سخنان رییس جمهور در همایش امروز

تیترهای اقناعی

چنین تیترهایی با هدف‌های مشخصی نوشته‌می‌شود: "هدایت یا تهییج افکار عمومی، تبلیغ و برجسته سازی موضوعی در جامعه، زمینه‌سازی در پیرامون اجرای سیاست، تحت تاثیر قرار‌دادن گروه یا طبقاتی از جامعه و به طور کلی تبلیغ غیرمستقیم برای ترغیب، القا یا تبلیغ یک پیام خبری."

• در این‌گونه تیترها، واژه‌ها نقش حساس و اساسی می‌یابند و بیش از هر زمان دیگر باید نسبت به انتخاب آنها حساسیت نشان داده شود.

• از ویژگیهای تیترهای تبلیغی و شناخت آنها، می توان از کاربرد صفت در این نوع تیترها نام برد، اما باید توجه داشت، کاربرد صفات به تنهایی، تیتر را تبلیغی نمی‌کند، به عنوان مثال، کاربرد صفت "بزرگترین" در مورد احداث یک پل در کشور، جنبه تبلیغی مورد نظر را به تیتر نمی‌دهد. اگر بنویسیم: "بزرگترین پل برروی کارون احداث شد" و نسبت به پلهای قدیم این رودخانه چنین نیز باشد، این تیتر را تبلیغی نمی نامیم.

• در تیتر تبلیغی به نوعی رگه های سیاسی گنجانده می شود و چنانکه بیان شد، هر اندازه در مفهوم، موضوع را القا کند نه در شکل ظاهر، به هدف نزدیکتر شده است.

مثال:

*عراق با پیشنهاد آمریکا برای مذاکره درباره کویت موافقت کرد

*موافقت عراق برای مذاکره با امریکا اعلام شد

*توافق عراق و آمریکا برای مذاکره در ژنو

این سه تیتر، در ظاهر یک معنا و مفهوم را می رساند، یعنی با وجود تفاوت در شکل ظاهری، معنای واحدی را القا می کنند، اما تیتر سوم به دلیل استفاده از واژه توافق به طور غیرمستقیم بر خواننده تاثیر بیشتری دارد و القا کننده همدلی و هماوایی عراق و آمریکاست.

نکات مهم در نوشتن تیترهای اقناعی

• به طور کلی در تیترهای اقناعی علاوه بر شکل ظاهری و مفهوم باطنی، آنچه از تیتر می تراود و تاثیرگذاری بیشتری دارد، مدنظر است . به همین دلیل، در این نوع تیترها از واژه هایی که بار عاطفی بیشتری دارند باید استفاده کرد.

• و مهمتر آنکه واژه اول تیتر باید ضربه نخست را برای جلب توجه خواننده فرود آورد.

منبع:مقاله ی تیتر، هدایتگر خواننده به سوی خبر به قلم مرحوم حسین قندی و نعیم بدیعی با تغییرات نگارشی واحد آموزش پانا