بریس کووان: برای موفقیت در اقتباس ادبی باید از کتاب عبور کنید

به گزارش سرویس فرهنگی پانا؛ در ادامه نشست های دانشگاهی جشنواره جهانی فیلم فجر پنج شنبه 7 اردیبهشت کارگاه «اقتباس از ادبیات برای سینما» با حضور «بریس کووان» در دانشکده سینما و تئاتر برگزار شد.

«بریس کووان» در ابتدا درباره اقتباس سینمایی از ادبیات در فرانسه گفت: اقتباس های سینمایی زیادی از کتاب ها در فرانسه انجام می شود و به همین دلیل حق مولف بسیار گران است. با این حال، انتقادات زیاد و خشنی در این باره وجود دارد و کارهای اقتباسی بسیار زیاد زیر سوال می روند؛ به این دلیل که اقتباس در ذات خود نوعی خیانت است.

وی با این توضیح که اقتباس ادبی کاری دشوار و نیازمند ساعت ها خواندن و بررسی کتاب است، گفت: بسیاری از کسانی که می خواهند با اقتباس از کتابی فیلم بسازند، به شدت به وفاداری به اثر فکر می کنند. آنها می خواهند آنچه را در کتاب خوانده اند در فیلمشان تصویر کنند، در حالی که به نظر من چنین چیزی امکان پذیر نیست؛ برای یک اقتباس موفق شما نیاز دارید از آن کتاب عبور کنید و با حستان تنها شوید.

کووان سپش به فیلم های ناموفقی که بنابر آثار بزرگ ساخته شده اند، اشاره کرد؛ وی علت این عدم کامیابی را، دیدگاه اشتباه کارگردان نسبت به اقتباس دانست و اظهار داشت: فیلم اتوبیوگرافی نیست و یک داستان شخصی است؛ یک داستان شخصی که تنها به نویسنده تعلق ندارد و می تواند در ذهن همه کسانی که آن کتاب را می خوانند، شکلی متفاوت داشته باشد. کارگردان باید جهان بینی خود را در فیلم نشان بدهد و به دنبال ساخت معادلی برای کتاب و داستانی که خوانده نباشد.

این کارگردان با نقل قول از آندره بازن منتقد بزرگ سینما و پدر موج نو سینمای فرانسه، عنوان کرد: آندره بازن معتقد بود کسی می تواند از یک اثر نوشتاری، اقتباسی موفق داشته باشد که یک نابغه باشد. احساس آزادی در اقتباس سینمایی عاملی بسیار مهم است که باید ضمن احترام به خود اثر، درون فرد اقتباس کننده حفظ شود.

وی ادامه داد: سینما متن را متوقف می کند و خیالی را که از طریق آن در ذهن هر فرد زاده شده، می کشد. تنها چیزی که در یک اقتباس اهمیت دارد، درک روح اثر و سعی در حفظ آن است. بدترین اقتباس ها آنهایی هستند که سعی می کنند صفحه به صفحه یک اثر را بسازند، چرا که چنین کاری امکان پذیر نیست.

کووان اقتباس کوبریک در فیلم «درخشش» را ناموفق توصیف کرد و گفت: کوبریک این فیلم را از روی کتابی فوق العاده ساخت، اما فیلم خوبی نساخت. در حالی که تروفو فیلم خوب «ژول و ژیم» را از کتابی به همین نام ساخت که اتفاقا کتاب خوبی نبود، اما فیلم مهمی شد؛ به این دلیل که تروفو به فکر ساختن دوباره کتاب نبود و می خواست روایت خودش را از اثر داشته باشد.

این نمایشنامه‌نویس فرانسوی افزود: وفاداری صرف به کتاب را عاملی ست که می تواند تبدیل به زندان خیال فیلمساز شود. در صورتی که با درک روح اثر و با احترام به آن، می توان به سمت خیالی رفت که در ذهن فیلمساز شکل گرفته است؛ در عین حال که فیلم شباهت ظاهری با اثر اولیه ندارد، اما می تواند به نوعی بازتاب دهنده آن کتاب باشد.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: من ترجیح می دهم از روی کتابی فیلم بسازم که معروف نبوده و بعد از ساخت فیلم، مردم به خواندن آن کتاب تشویق شوند. به شما پیشنهاد می‌کنم اگر قصد اقتباس از اثری دارید، زمانی که کار را شروع کردید کتاب را فراموش کنید؛ سعی کنید به خیال خود بال و پر دهید و روحی را که با شما ارتباط برقرار کرده در فیلم انعکاس دهید.

کووان اقتباس سینمایی از اثر را به نوعی خیانت در خیال همه افرادی دانست که پیش از این کتاب را خوانده اند و گفت: این خیانت منفی نیست و به نوعی هجوم به خیال دیگران با خیال خودمان است و تفسیر و حس شخصی ما از آن کتاب را نشان می دهد.