موسیقی ریسمان رسیدن به خواسته های سیاسی نیست

به گزارش خبرنگار فرهنگی پانا، اهالی فرهنگ و هنر با روی کار آمدن هر دولت جدید و افتادن زمام امور به دست مسوولان، سیاستمداران و کارشناسان آن توقع بهبود شرایط و رخ دادن اتفاقاتی را دارند که بتوان در سایه آن، اهداف فرهنگی و هنری کشور را به شیوه ای درست تحقق بخشید، کم کاری ها را جبران و خلاها را پر کرد. دولت یازدهم در شرایطی روی کار آمد که فضای فرهنگ و هنر نیز همچون دیگر فضاها دستخوش اتفاقات و لطمات جبران ناپذیری بود، در سال 1384 که دولت نهم روی کار آمد، تعداد اجراهای کنسرت موسیقی نسبت به سال قبل آن به نحو چشمگیری کاهش داشت. مطابق آمار موجود، در سال 1383، مجموعاً 914 بار اجرای صحنه ای موسیقی در کشور رخ داده ولی این رقم در سال 1384 به عدد 745 رسیده است که نسبت به سال قبل از آن 169 مورد کمتر است. سختگیری ها در حوزه موسیقی بیشتر شد و ایراداتی که به عرضه کنندگان موسیقی گرفته می شد نیز بیشتر و این ایرادات نگاه کارشناسانه نداشت و کاملا سلیقه ای بود.

در خصوص برپایی کنسرت ها نوای لغو شدن لحظه آخری و عدم صدور مجوز در شهرستان ها اعتراض هنرمندان و مخاطبان شان را در پی داشت و همین طور تعطیل شدن آموزشگاه های موسیقی در فرهنگسراها و البته تعطیلی ارکستر ملی و ارکسترسمفونیک و ممنوع الکار شدن چهره های بزرگ هنری همگی تبعات منفی بی شماری بود که حاصل روی کار آمدن دولتی ناکارامد بود.

دولت یازدهم به روی کار آمد و از همان ابتدا حسن روحانی که در جایگاه ریاست جمهوری کشور قرار گرفته بود و وزیر فرهنگ و ارشاد علی جنتی از دغدغه های موسیقی و لزوم رسیدگی به آن سخن گفتند. در دی ماه سال 92 یعنی چند ماه پس از آغاز به کار دولت یازدهم دکتر حسن روحانی رییس جمهوری در نخستین دیدار خود با هنرمندان در تاریخ 18 دی ماه سال 1392 تحت برنامه ای به نام «روحانی مچکریم » بر بازگشایی ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک تهران تاکید کرد و از تعطیل شدن فعالیت این دو ارکستر ابراز تاسف کرده بود. سرانجام پیگیری های مسئولان فرهنگ و هنر کشور با اختصاص ردیف بودجه مستقل از سوی دولت با همراهی محمدباقر نوبخت به جایی رسید که با برگزاری نشست خبری معرفی علی رهبری به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک کشور مقرر شد تا این ارکستر بار دیگر حیات خود را از سر گیرد و در روزهای پایانی اسفندماه 1393 این ارکستر به روی صحنه برود. ارکستر ملی نیز چندی بعد پا گرفت، هر چند در ادامه فراز و نشیب هایی بر سر راه ادامه فعالیت های این دو ارکستر وجود داشت ولی بر روی پا ایستادن آن دو اتفاق مثبت بود. امروز بودجه ای نیز برای آن در نظر گرفته شده است و بدهی های آن پرداخت.

از جمله چهره های فرهنگ و هنر که فضای سیاسی دولت نهم و دهم بر روی آن تاثیر گذار بود، محمدرضا شجریان بود که در دولت نهم و دهم مورد تحریم قرار گرفت؛ واکنش شجریان نسبت به «خس و خاشاک» که احمدی نژاد پس از انتخابات 88 در سخنان خود خطاب به مردم اشاره کرده بود، فعالیت های این هنرمند را در دولت نهم و دهم تحت الشعاع قرار داد و در تمام این دوران نه اثری از این هنرمند منتشر شد و نه اقدامی برای رفع این تحریم صورت گرفت. در دولت یازدهم و روی کار آمدن حسن روحانی بارها شاهد اقداماتی از سوی ایشان و وزیر فرهنگ و ارشاد و موضع شان نسبت به شروع فعالیت های محمدرضا شجریان بودیم. روحانی در مناظره انتخاباتی خود عنوان کرد: بهتر از حافظ و میرخانی و فرشچیان و احصایی و شجریان داریم برای سفیر فرهنگی؟ این نشان از نگاه این دولت به چهره های فرهنگی و هنری کشور داشت.

در ادامه و شکل گیری فعالیت های دولت یازدهم در نخستین جشنواره ملی موسیقی سبز محمدرضا شجریان از معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور حکم گرفت. این درحالی بود که صدای محمدرضا شجریان با تایید خودش در فیلم انتخاباتی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 92 قرار داده شده بود و روحانی نیز در آن فیلم اظهار می کند که صدای شجریان را دوست دارم. اسفند 94 نیز در مصاحبه ای که محمدرضا شجریان با ماهنامه مهرنامه داشت، خواندیم که گفته بود: «رئیس‌جمهور و وزیر ارشاد مخالف ممنوعیت من از کار هستند. گروه‌هایی هستند که با اسم‌های مطرح مشکل دارند. برای خودشان خبرگزاری، روزنامه و رسانه هم دارند. علت اینکه مشکلشان با من چیست، نمی‌دانم؛ همانطور که نمی‌دانم چرا تا این اندازه کینه‌توزانه رفتار می‌کنند. » در دوره بیماری استاد شجریان نیز شاهد اقدامات وزیر فرهنگ و همین طور وزیر بهداشت در خصوص بهبود شرایط ایشان بودیم. انتشار آلبوم طریق عشق این هنرمند نیز اقدام مثبت دیگری بود. در خصوص استاد شجریان با اینکه خیلی این توقع وجود داشت که دولت یازدهم مسائل ایشان را حل کند مخصوصا الان که در بستر بیماری هستند، ولی باید توجه داشت که ماجرای مجوز گرفتن شجریان ظاهرا پیچیده تر از اختیارات ریاست جمهوری است.

در زمینه اجراهای کنسرت در دولت یازدهم نیز شاهد افزایش 500 درصدی شمار کنسرت‌ها در کشور از سال 88 تا 94 بودیم، البته همچنان کنسرت هایی لغو می شوند ولی اطلاعات آماری از رشد برپایی کنسرت ها نسبت به دو دولت قبل سخن می گوید.

در روزهای پایانی دولت یازدهم قرار داریم و با اینکه شرایط نسبت به دولت قبل بهتر شده است ولی همچنان مشکلاتی در حوزه موسیقی وجود دارد که اهالی آن با آن دست و پنجه نرم می کنند، به عنوان مثال منهای مواردی که ذکر شد که جای بهتر شدن دارد، موسیقی مستقل همچنان با مشکلات عدیده ای روبه روست و شرایط سختی را سپری می کند، یک گروهی که کار هنری می کند و موسیقی بدون کلام ایرانی کار می کند برای مجوز همان پروسه ای را طی می کند که یک گروه پاپ و همان اجاره ای را پرداخت می کند که یک گروه پاپ می پردازد و این باعث شده است که توانایی گروه های موسیقی مستقل تقلیل برود و از قدرت شان کاسته شود. در صورتی که به لحاظ هنری این موسیقی مستقل است که می تواند کاری برای هنر بکند و گامی مثبت بردارد. نیاز است که نگاه به این مسائل جدی تر شود.

چند ماه گذشته نامه ای منتشر شد که مجوز گرفتن برای آثار بدون کلام لزومی ندارد و این پروسه لغو شده است ولی ظاهرا این قضیه محقق نشده است، مسئله ای که سال هاست موزیسین ها دنبال آن بوده اند که برای آثار بی کلام دربه دری و بدبختی نکشند ولی گویا هنوز این اتفاق رخ نداده است.

موسیقی دیوار کوتاهی دارد که تحت تاثیر اتفاقات و دوران های مختلف هر بار لطمه ای و آسیبی به آن رسیده است؛ از دوره های تاریخی بخواهیم بگوییم و روی کار آمدن سلسله صفوی که به کل موسیقی را حرام اعلام کرد تا دوران معاصر که سلیقه هر مدیر و هر مسوولی اتفاقات آن را دستخوش فراز و نشیب های بسیار کرده است، زبان هنر ورای سیاست، جناح بندی ها و عقده هایی است که گاها سیاسیون به آن به عنوان یک ریسمان برای رسیدن به اهداف خود چنگ می زنند، هنر حمایت نیاز دارد و پشتیبانی تا رسالت خود را در پیشبرد اهداف فرهنگی و هنری و انسان سازی به نقطه شکوفایی برساند.
زهرا صفایی