درهای جشنواره را به روی سیرک بازها ببندید

به گزارش سرویس فرهنگی پانا؛سالهاست که جشنواره فجر در بخش بین الملل جای ثابتی برای بعضی نمایش ها شده است. در واقع نوع خاصی از شبه تئاتر در جشنواره تئاتر فجر متداول شده است که به تعبیری می توان عنوان سیرک بر آن گذاشت.

پیش از این هم در دوره های پیشین جشنواره شاهد حضور سیرک های متفاوت در جشنواره بوده ایم. پیش از این فکر می کردیم که سیرک های جشنواره محدود به حضور چند مورد است اما گذشت زمان نشان داد که اقبال تماشاگران به این نوع شبه نمایش ها می تواند برنامه جشنواره را با آنها پر نمود. بطوریکه در دوره های بعدی شاهد حضور چشمگیرتر این نوع از نمایش ها بودیم. در حالیکه تصور اولیه بر این بود که شبه نمایش ها زنگ تفریحی هستند برای تماشاگران عام هستند اما به مرور زمان جزء ثابت جشنواره شدند.

شاید نمونه بارز این شبه نمایش ها که تردیدی در سیرک بودن آن نبود، شبه نمایش «سفید» از کشور ژاپن باشد. قبل از شروع جشنواره از این شبه نمایش یا برنامه نمایشی به عنوان کاری یاد می شد که عنصر تکنولوژی در آن سهم بسزایی دارد و تکنیک های نو در نورپردازی در آن بکار رفته است. بسیاری از هنرمندان تئاتر منتظر اجرای این نمایش بودند تا با جدیدترین تکنیک های نورپردازی از کشور ژاپن آشنا شوند. اما آنچه بعد از اجرای نمایش «سفید» معلوم شد؛ جای خالی تکنیک نورپردازی در تئاتر بود. مسلما در این برنامه نمایشی که اجراشد تکنیک های جالب نورپردازی بکار رفته بود اما این تکنیک ها هیچ ربطی به تئاتر نداشتند حداقل بنا بر تجربه و تئاتری که ما می شناسیم و با تئاتر در جهان هم بیگانه نیستیم.

چه خوب است که تماشاگران «سفید» پیش از این با برنامه های سیرک آشنا بودند و جسته و گریخته چه اجرای زنده یک سیرک یا برنامه ظبط شده آنها در تلویزیون را دیده بودند. به لطف این تجربه برای تماشاگر «سفید» مشخص و واضح بود که با یک برنامه نمایشی از یک سیرک مواجه است. بخشی از برنامه یک سیرک را در قالب یک ویژه برنامه با نام تئاتر در سالن اصلی تئاترشهر اجرا کردند.

ما نمی دانیم که هیات انتخاب جشنواره پیش از این تجربه دیدن برنامه های یک سیرک را داشته است یا خیر. اما مشخص است که تکنیک های نورپردازی در این برنامه و جنبه فان آن به شدت هیات انتخاب را مرعوب نموده است مگر نه برنامه «سفید» که حتی عنوان شبه نمایش نهادن بر آن هم زیاده روی است هیچ نشانه ای از یک تئاتر را در خود نداشت.

پیش از این هم چند سال پیش یک شوی نمایشی با موضوع آشپزی از کشور کره جنوبی در جشنواره فجر اجرا شده بود که بخوبی پیدا بود که برنامه «سفید» هم در راستای همان سالها و کارهای آن دوره انتخاب شده اند.

چیزی که هنوز جای سوال دارد این است که هدف از انتخاب آثاری مانند «سفید» چیست؟ اگر جنبه سرگرمی و جذب مخاطب مورد توجه است بهتر این نبود که آدرس غلط به تماشاگران نمی دادید و آشکارا آنها را به دیدن برنامه های سرگرمی یک سیرک با نام «سفید» دعوت می کردید. حداقل با این کار یک گناه را مرتکب می شدید و آن گنجاندن یک برنامه غیرمرتبط در یک جشنواره بین المللی تئاتر بود. و تماشاگر با نگاه بهتر و دید آگاهانه ای آنچه را که می خواست ببیند انتخاب می کرد.

بهرحال سیرک و سیرک بازها جایگاهی دائمی در جشنواره تئاتر فجر دارند و چنانچه از گذشته پیداست و حال نیز در این دوره دیدیم نمی توان بزودی شاهد بستن درهای جشنواره بروی سیرک بازها بود. تا وقتی که مسئولان تعریف درستی از مدیوم تئاتر بین الملل نداشته باشند، همین آش است و همین کاسه.