شیوه تنظیم مصاحبه به سبک "قیف وارونه "

سبک "قیف وارونه" "Inverted-punnel interview "

دکتر احمد توکلی در کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری می نویسد؛" در مصاحبه به روش قیف وارونه، ابتدا سوالهای کلیدی [مهم و با فوریت موضوع مصاحبه] پرسیده می شود و خبرنگار به مرور به سمت سوالهای معمولی و آسان تر حرکت می کند.

سوالهای چالش برانگیز اول و به مرور به سمت آرامش و صلح پیش می رود و آهنگ معمولی تری به خود می گیرد.

این سبک تنظیم مصاحبه، اقتباسی از سبک " هرم وارونه" در خبر نویسی است."

مثال:

[مثلا: نخستین سوال خبرنگار از شهردار: درباره املاک نجومی و تخفیف های ویژه به مدیران ارشدِ شهرداری و اتهاماتی که به شما زده شده چه پاسخی دارید؟]

و سوالات بعدی با ترتیب اهمیت /2 و /3 و /4 و ...

و حالا آخرین سوال خبرنگار از شهردار: اینک اجازه بدهید از ساخت بزرگترین پارک جنگلی در مرکز شهرسوال کنم، از روند کارها راضی هستید؟

توکلی می نویسد؛"این شیوه بیشتر در مصاحبه های تلویزیونی کاربرد دارد و برای قضات، وکلا، نیروهای پلیسی و مقامات دولتی و کسانی که در پاسخ به سوالات بسته مهارت دارند بکار می رود."

از طرف دیگر گاهی فرصت شما برای انجام مصاحبه بسیار کم است؛ برای اینکه زمان شما با سوالات کم اهمیت و حاشیه ای که ممکن است مصاحبه شونده هم در آن،موضوع اصلی را به حاشیه ببرد و وقت را تلف کند؛ به هدر نرود، ابتدا سوالات مهم و کلیدی را بپرسید. اما این شیوه پرسش به مهارت و تجربه نیازمند است و از سوی دیگر ممکن است، برخورد اول شما با مصاحبه شونده باشد او را نمی شناسید و یا آدم کم حرفی است و گاهی لازم است اعتماد او را جلب کنید تا یخهای بین شما باز شود و قفل زبان او باز کنید. خب در اینجا گفته ایم که از سوالات اولیه و حاشیه ای و ساده شروع کنید تا او هم آمادگی پیدا کند.

بی تردید یک الگوی واحد برای انجام مصاحبه نمی توان داد و بستگی به زمان، شرایط و مصاحبه شونده دارد.

*نکته مهم

اما حتی اگر شرایط به گونه ای است که نمی توانید سوالهای مهم و اساسی را همان ابتدای مصاحبه بپرسید می توانید در تنظیم مصاحبه خود از شیوه قیف وارونه استفاده کنید . هیچ الزامی نیست که به همان ترتیب که سوال می پرسید به همان ترتیب هم پیاده و تنظیم کنید(سبک تاریخی یا ترتیبی)

فراموش نکنید! مخاطب تعهد نداده که خواننده ابتدا تا انتهای مطالب شما را_ بی کم و کاست_باشد. پس پیامهای مهم و اساسی را همان ابتدا باید بگویید.

روش عملی تنظیم به سبک قیف وارونه

دکترمحسنیان راد در کتاب روشهای مصاحبه خبری به مصاحبه کنندگان تازه کار توصیه می کند؛ تا قبل از آنکه ورزیده شوند و به ویژه در تدوین مصاحبه های مفصل و طولانی، از شیوه هرم وارونه (قیف وارونه) استفاده می کنند.

او روش کار را به این ترتیب ذکر می کند:

1. کمبودهای دست نویس خود را به سرعت و پس از مصاحبه با کمک آنچه ممکن است در حافظه نگه داشته اید کامل کنید. یادداشت های کامل شده را سریع بخوانید و از مطالبی که دارای ارزش خبری است، فیش برداری کنید.

2. برای هر فیش یک جمله کوتاه کلیدی بگذارید:

مثلا در مصاحبه با سخنگوی آتش نشانی... بالای فیش می نویسیم:*عملیات آواربرداری یک هفته تا 10 روز

در فیش دیگر:*تعداد شهدا افزوده می شود و به همین ترتیب در فیشهای بعدی جملات کلیدی بعدی...

3 .برای فیشها شماره ردیف بگذارید(به همان ترتیب که پیاده کرده اید وسوال پرسیده اید)

4. فیشهایی که دارای جمله کوتاه کلیدی مشابه است کنار هم قرار داده و در چند دسته مجزا بگذارید:

مثلا: همه فیشهایی را که در مورد عملیات آواربرداری است کنار هم بگذارید.

چنانچه ممکن است در یک فیش به زمان آوار برداری اشاره شده در فیش دیگر نیروهای حاضر در آواربرداری و در فیش سوم به تعداد مجروحان و یا کشته شدگان گفته شده است همه آنها را در یک موضوع است را در یک دسته قرار دهید .

به این ترتیب موضوعات مرتبط که ممکن است طی مصاحبه ممکن است از آنها پراکنده سخن گفته باشد منظم می شود و البته طبیعتا از پراکندگی افگار خواننده هم جلوگیری می شود.

5. با استفاده از جملات کلیدی و رابطه آنها با ارزش خبر بر اساس قوانین مربوط به سبک هرم واورنه،(ترتیب اولویت در اهمیت سوال و خبر) آنها را شماره گذاری کنید. در واقع این شماره ها چارچوب هرم وارونه شما را ترسیم خواهد کرد.

6 .حالا متن مصاحبه را به کمک فیش ها و بر اساس ردیفی که تعیین کرده اید بنویسید.

بدیهی است که در سبک تاریخی، نیازی به فیش برداری و اجرای مراحل بالا نیست

---------------------------------------------------------------------------

مثال ها و توضیحات تکمیلی در هر بند از واحد آموزش پانا