تنها کتابخانه درست کردن مهم نیست/10 معلم خلاق تشویق می شوند

زهره قاینی رئیس پیشین هیئت داوران جایزه جهانی هانس کریستین اندرسن و مدیر موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان که به تازگی موفق شده است جایزه ترویج کتابخوانی IBBY - آساهی را برای طرح با من بخوان دریافت کند، با حضور در خبرگزاری پانا، در خصوص این جایزه اظهار کرد: نام این جایزه IBBY - آساهی است . ایبی مخفف دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان است. یک سازمان بین المللی غیر دولتی و مردم نهاد است که کشورهای زیادی از سراسر جهان عضو این دفتر هستند . از ایران شورای کتاب کودک شاخه ملی این دفتر در ایران است که یکی از قدیمی ترین نهادهای دفتر بین المللی نیز به شمار می آید. دفتر بین المللی با پشتیبانی مالی روزنامه آساهی شیمبون ژاپن هر دو سال یک بار این جایزه را به دو نهاد اهداد می کند. برای سال 2016 این جایزه به ایران به طرح با من بخوان و به کشور لائوس تعلق گرفته است.

وی افزود: دفتر بین المللی هر دو سال در یکی از کشورهای جهان کنگره برگزار می کند، و در این کنگره به نمایندگان طرح حهای برنده جوایزشان را اهداد می کند. امسال این کنگر ه در آکلند نیوزلند برگزار می شود و از ایران دو نماینده برای دریافت این جایزه در کنگره شرکت می کنند. از دیگر جوایز ایبی ، جایزه هانس کریستین اندرسن است که هر دو سال یک بار به یک نویسنده و یک تصویرگر اهدا می شود و این جایزه داوران بین المللی دارد و من هم در سال های 2010 و 2012 رئیس هیئت داوران بودم. جایزه آساهی 30 سال است که بنیان گذاشته شده است و این اولین بار است که از ایران طرحی این جایزه معتبر را به خود اختصاص داده است.

قاینی تصریح کرد: شورای کتاب کودک پروژه با من بخوان را شایسته گرفتن این جایزه دانست و آن را به دفتر بین المللی معرفی کرد. با من بخوان پروژه ای است که نزدیک 5 سال است در مناطق محروم اجرا می شود .تفاوت این پروژه با پروژه های دیگر در این است که این پروژه برای ترویج خواندن یک برنامه طراحی کرده و اجرا می کند. در این برنامه تنها از کتاب های با کیفیت استفاده می شود . با کیفیت بودن کتاب در این برنامه بسیار اهمیت دارد . کتاب هایی که ادبیات ناب باشندبا تصویر ها یی هنرمندانه . کتاب با کیفیت است که می تواند به کودک ارتباط برقرار کند و در رشد ذهنی او نقش داشته باشد . تلاش می شود موضوع هایی برای کودکان برگزیده شود که ارزش های زندگی را به کودکان منتقل کند. ارزش های همچون دوستی، مشارکت، کار گروهی، صلح و ... و همین طور در زمینه محیط زیست کودکان را به سمتی ببرد که علاقمند به محیط زیست خود شوند و در حفظ آن بکوشند .

وی ادامه داد: مسئله دیگر که برای ما اهمیت دارد، آموزش آموزگاران است . د راین پروژه کارگاه های آموزشی تدارک دیده شده است که هر سه ماه یک بار اجرا می شود . آموزشگران ما در مناطق حضور پیدا می کنند و معلمان را آموزش می دهند و پس از یک ماه و نیم دوباره آموزشگران ما برای بازدید به منطقه می روند . یکی دیگر از ارکان این طرح این است که کتاب بلند خوانده شود تا الگوهای درست خواندن، انتقال احساسات و مفاهیم از طریق مربی آموزش دیده به کودکان منتقل شود و پس از آن تازه فعالیت ها شروع می شود. هر سه ماه 12 عنوان کتاب به کلاس ها فرستاده می شود که برای هر 12 عنوان 12 فعالیت طراحی شده واست . به هر معلم برای هر کتاب یک جزوه داده می شود تا معلم هم بیاموزد که چه فعالیت هایی باید صورت بگیرد. نمایش یکی از تاثیرگذارترین کارهاست که از طریق آن کودکانی هم که اعتماد به نفس ندارند یا از صحبت در جمع می هراسند ، بتوانند خود را بیان کنند . آخرین محور این برنامه مستند کردن فعالیت ها و نشست های کتابخوانی و ثبت دفتر مشاهدات از سوی آموزگاران و ارزیابی پیوسته طرح از سوی کارشناسان موسسه است .

وی تصریح کرد: ما در حال حاضر دنبال پشتیبانان مالی هستیم که از اجرای این طرح در مناظق محروم پشتیبانی کنند. صا حبان بخش های خصوصی می توانند با تامین هزینه های اجرای این طرح در یک منطقه ، شهر یا روستای مورد نظر خود به ارتقا سواد و ترویج کتابخوانی در آن منطقه یاری رسانند. بخش از این طرح تقویت سواد پایه از راه بسته ای آموزش خلاق است ، همچون بسته ای آوا ورزی ، الفبا ورزی ، فارسی آموز ادبی ، ریاضی آموز ادبی و ... این کتاب ها در مراکز گوناکون از شیرخوار گاه آمنه گرفته تا چندین پرورشگاه یا بیمارستان تا مدارس و پیش دبستانی ها ی جنوب خراسان ، سیستان و بلوچستان ، کوهدشت و اصفهان و غیره اجرا شده است و نتایج درخشانی در پی داشته است . علاقمندان برای آشنایی با این طر ح و دستاوردهای آن در نقاط مختلف ایران یم توانند به سایت khanak.org مراجعه کنند

قایینی همچنین عنوان کرد: من معتقدم هکه همه کودکانی که وارد این طرح می شوند کتابخوان می شوند. اکر خواننده کتاب بتواند احساس خود را به مخاطب منتقل کند حتما مخاطب جذب او می شود، ادبیات جادو می کند. مشکل جوامع امروز تلطیف نکردن احساسات کودکان است وقتی این اتفاق بیفتد و مفاهیم انسانی به بچه ها آموزش داده شود آنوقت کودکان به هم نوع خود عشق می ورزد و از آزار به جانوران نیز پرهیز می کند .

واو از دیگر دستاور های این موسسه به مجموعه 10 جلدی تاریخ ادبیات کودکان اشاره کرد و گفت : ما 15 سال پیش با پژوهش در مورد تاریخ ادبیات کودکان ایران کار خود را آغاز کردیم. مجموعه ای که تاریخ فرهنگ کودکی است . به طورکلی در این مدت از سوی نهاد های دولتی پشتیبانی نشده ایم. سال هاست که پیگیر تاسیس موزه ملی کودکی هستیم که خود یک آموزشگاه بزرگ برای کودکان این سرزمین می تواند باشد . اما نتوانستیم موفقیتی کسب کنیم.

قایینی در پاسخ به این پرسش که ما در ایران چرا کتاب های با کیفیت کم داریم ، گفت : جامعه کتابخوان، نویسنده، تصویرگر و ناشر خوب همه همچون یک زنجیره به هم متصل هستند. وقتی کتاب خوب نداریم ، کتاب خوان هم نخواهیم داشت و ناشر خوب هم به وجود نمی آید و بالعکس . ما به عنوان یک نهاد وظیفه داریم ابه خانواده ها ادبیات ناب را معرفی کنیم. در سایت هدهد hodhod.com کارشناسان ما کتاب هیا با کیفیت را بر اساس گروه سنی دسته بندی کرده و در دسترس مخاطبان قرار داده اند. یعنی یک معلم یا یک مادر یا پدر از یک شهر یا رستا ی دور افتاده می تواند به این سایت مراجعه کنند و بهترین کتاب های کودک را برای کودک خود سفارش بدهد تا با پست به در خانه اش بیاید . این هم یک نوع ترویج ادبیات با کیفیت است که بسیار بسیار اهمیت دارد. قایینی در جایی دیگر در پاسخ به این پرسش که کتابخانه های آموزشگاهی چه نقشی در ترویج کتابخوانی می توانند داشته باشند ، گفت : من می خواهم صدایم را از این طریق به آموزش و پرورش برسانم که تنها کتابخانه درست کردن مهم نیست. مهم خواندن با کودکان است . گفت و گو درباره کتاب با کودکان است . پیشنهاد ما الان این است که به جای کتابخانه های آموزشگاهی ، کتابخانه های کلاسی را گسترش دهیم و در کلاس های با کودکان کتاب خوانیم . باید کتابخوانی با کودکان بخش جدایی ناپذیر از برنامه درسی کودکان شود .

وی در پایان خاطر نشان کرد: من همین جا م اعلام می کنم که در آبان ماه سال جاری ما همایشی به نام با من بخوان برگزار خواهیم کردو برای نخستین بار به 10 آموزگاری که در این طرح در مناطق محروم تلاش کرده اند ، جایزه ای به نام جبار با غچه بان یا همزاد سیمرغ اهدا خواهیم کرد. پشتیبان مالی این جایزه شرکت عمران آدرستان است . امیدواریم با برگزاری این همایش بتوانیم تجربه های ارزشمند آموزگاران مناطق دور افتاده و محروم را که ترویج کتابخوانی با کودکان به دست آورده اند را به علاقمندان منتقل کنیم و به شمار بیشتری از آموزگاران و مربیان برای خواندن با کودکان انگیزه دهیم .