چرای دام بیشتر از ظرفیت مراتع به فرسایش خاک منجر می‌شود

به گزارش روابط عمومی سازمان جهادکشاورزی استان اذربایجان شرقی، اکبر فتحی در میزگردی که به مناسبت هفته خاک با حضور دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان برگزار شد با اعلام این مطلب گفت: خاک علاوه بر اینکه در تامین امنیت غذایی اهمیت دارد، بستری برای تمام فعالیت های کشاورزی نیز محسوب می شود. بدون وجود این عنصر گرانبها تصور زندگی غیرممکن است. دنیا به اهمیت خاک پی برده و هر ساله روز 5 دسامبر مصادف با 14 آذر به عنوان روز جهانی خاک به اهمیت این عنصر حیاتی پرداخته می شود. در وزارت جهاد کشاورزی نیز یک هفته تحت عنوان هفته خاک تحت عناوین مختلف نامگذاری شده است که اهمیت این موضوع به سمع و نظر مردم برسد. اگرچه بخش بزرگی از کشاورزان و افرادی که در ارتباط با خاک فعالیت دارند آگاه به اهمیت این عنصر حیاتی هستند، اما اگر عامه مردم نیز به این اهمیت پی ببرند و فرهنگ‌سازی لازم در راستای نحوه حفاظت از خاک اتفاق بیفتد، طبیعتا بهتر می توان به حفظ و مراقبت از این نعمت پر اهمیت پرداخته و به هدفی که در باب کشاورزی و ایجاد امنیت غذایی وجود دارد، نائل شد.

وی در ارتباط با اقدامات وزارت جهادکشاورزی جهت محافظت از خاک و پیشگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی گفت: در مورد پیشگیری از تغییر کاربری اراضی زراعی و باغی دستگاه های مرتبط در قانون مشخص شده است. به استناد تبصره 2 ماده 10 پیشگیری‌های لازم صورت گرفته و در موارد تخلف به استناد ماده 3 در سازمان جهاد کشاورزی پرونده تشکیل شده و اقدامات قانونی برای جلوگیری از تغییر کاربری اتفاق می افتد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان تصریح نمود: خاکی که از آن صحبت می شود علاوه بر تهدیداتی که از سوی تغییر کاربری اراضی کشاورزی متوجه آن است، با تهدیدات طبیعی و تهدیدات دیگری از سوی انسان‌ها رو به روست. برای مثال آب‌های نامتعارفی که وارد مزارع و باغات می شود، فاضلاب‌های شهری و روستایی، پساب‌های کارخانجات، کود و سمی که در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد و فرسایش بادی و آبی طبیعی که انسان‌ها به آن دامن می زنند. در این موارد نباید مقصر اصلی کشاورزان قلمداد شوند، چرا که این کشاورزان از دیرباز در همین اراضی به کشاورزی می پرداختند و اگر امروز محصولاتی ناسالم با استفاده از آب نامتعارف تولید می شود، تقصیر آن متوجه کشاورزان نیست، بلکه کسانی که این آب‌های آلوده و پساب‌ها را رهاسازی می کنند و مسئولین و دستگاه هایی که مانع انجام این کار نشده اند مقصرند. بنابراین ضروری است در این ارتباط اقدامات لازم به عمل آید.

وی افزود: از سوی دیگر در حیطه کشاورزی نیز کشاورزان باید توجه کنند که اگر کودها و سموم را براساس اصول علمی مصرف نکنند، بقایای آنها موجب ایجاد آلودگی در خاک شده و در درازمدت کیفیت خاک را از بین خواهد برد. بنابراین کوددهی و سمپاشی مزارع و باغات باید براساس آنالیز خاک و نتیجه آزمایش‌های صورت گرفته باشد، وگرنه استفاده براساس برآورد ذهنی میزان مواد شیمیایی مصرفی در واحدهای تولیدی را افزایش می دهد که این امر نیز سبب آلودگی خاک خواهد شد. در این ارتباط سازمان جهادکشاورزی و سازمان حفاظت از محیط زیست براساس قانون حفاظت از خاک مکلفند اقدامات لازم در این زمینه را انجام دهند. در مورد فرسایش آبی و بادی ذکر شده نیز در بخش کشاورزی اگر شخم ها در جهت شیب زمین زده شود کوچکترین بارندگی موجب شستن و از بین رفتن خاک می شود، بنابراین اگر توصیه های فنی که در کلاس‌های ترویجی همکاران سازمان جهادکشاورزی در اختیار کشاورزان قرار می دهند می تواند مانع فرسایش خاک شود. در مورد مراتع نیز اگر بیشتر از ظرفیت مرتع به چرای دام اقدام شود، سبزینه و نبات مرتع به مرور از بین رفته و خالی شدن خاک از نبات زمینه را برای فرسایش بیشتر خاک فراهم خواهد کرد.

فتحی بیان کرد: اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در زمینه محافظت از خاک خود کشاورزی محافظتی است و تمام تلاش خود را می‌کند تا با کمترین خاک‌ورزی تولید صورت گیرد و مصرف کود براساس آنالیز خاک باشد. اگر این توصیه ها با همکاری کشاورزان صورت گیرد طبیعتا از آلودگی خاک جلوگیری خواهد شد. در ارتباط با جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی نیز تلاش می شود ایجاد شهرک ها و مجتمع ها به اراضی دارای خاک درجه 3 یا 4 محدود شده و کشاورزان و سرمایه گذاران فعالیت های خود را به این شهرک ها منتقل نمایند تا خاک مرغوب و مناسب فعالیت های کشاورزی به راحتی از دسترس خارج نشود.